Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты халыққа Жолдауында стратегиялық міндет қойды – адами капиталға жүйелі инвестициялар арқылы Әділетті Қазақстан құру. Бұл тапсырма Үкімет атқарып жатқан кешенді жұмыстың негізіне айналды. Ол баршаға қолжетімді әрі заманауи білім беруге және ғылыми орта қалыптастыруға бағытталған. Жүйе мектепке дейінгі тәрбиеден бастап алдыңғы қатарлы зерттеулерді қолдауға дейінгі барлық сатыны қамтиды. Осы арқылы елдің болашағын айқындайтын берік негіз қаланып, Қазақстанның әлемдік деңгейдегі ұзақ мерзімді бәсекеге қабілеттілігі нығаяды және әрбір азаматтың өмір бойы дамуына жағдай жасалады.

Қолжетімді және сапалы білім беру: балабақшадан бастап халықаралық олимпиадаларға дейін

Адам капиталын дамытуға негіз ерте жастан қаланады. Сол себепті Үкімет мектепке дейінгі білім беру жүйесіне айрықша көңіл бөліп, әр балаға болашақта табысты болуға тең мүмкіндік жасауды көздеп отыр. Бүгінде Қазақстанда 11,8 мың мектепке дейінгі ұйым жұмыс істейді. Оларда 1 млн-нан астам бала тәрбиеленіп жатыр: 470 мың бала – мемлекеттік, ал 540 мыңнан астамы – жекеменшік балабақшаларда. Жаңа балабақшалар ашу және заманауи қаржыландыру тетіктерін енгізуді қамтитын жүйелі жұмыстың арқасында 2–6 жас аралығындағы балаларды қамту деңгейі 93,1%-ға жетіп, жыл соңына дейін 95%-ға дейін өседі деп жоспарлануда.

Қолжетімділікті арттыру үшін 2023–2027 жылдарға арналған кезеңдік Жол картасы бекітілген. 2025 жылдың басынан бері 14,8 мың орындық 195 балабақша ашылды. Жыл соңына дейін қолданыстағы ұйымдарды кеңейту арқылы тағы 49 мыңнан астам орын құрылады. Сонымен қатар жаңа тәрбиелік тәжірибелер де жолға қойылуда. Қыркүйектен бастап 100 балабақшада 12 мың баланы қамтитын адал еңбекке баулу бойынша пилоттық жоба жүзеге асады. Сондай-ақ «Бестен бұрын үлгер» бағдарламасы ата-аналарды қолдауға және баланың отбасында дамуын қамтамасыз етуге бағытталған.

Қазақстандағы орта білім беру функционалдық сауаттылық пен ХХІ ғасыр дағдыларын дамытуға бағытталған, бұл елдің PISA халықаралық зерттеуінің үздік 50 елі қатарына енуіне ықпал етті.

Қазақстандық оқушылардың жетістіктері таңдалған бағыттың дұрыстығын дәлелдейді. 2024–2025 оқу жылында халықаралық олимпиадаларға қатысқан әрбір екінші оқушы жүлдегер атанды. Қазақстандық оқушылар барлығы 34 халықаралық олимпиада мен байқауда 1000-нан астам медаль, оның 193-і алтын иеленді. 2025 жылы халықаралық жарыстарға қатысқан 31 оқушының 27-сі жүлдегер атанды. Ауыл оқушыларының талантын дамытуға ерекше назар аударылуда. Ауылдық мектептер арасындағы ІІ Республикалық олимпиада жеңімпаздарының саны он есеге артты.

Заманауи инфрақұрылым және баршаға тең мүмкіндіктер

Еліміздің барлық өңірінде білім сапасының бірыңғай стандарттарын қамтамасыз ету үшін инфрақұрылымды жаңғырту бойынша ауқымды жұмыстар жүргізіліп жатыр. 2025 жылы құрылысы жүріп жатқан 232 жаңа мектепті пайдалануға беру жоспарлануда, олардың жалпы сыйымдылығы – 267 мың орын. Бұл үш ауысымды оқыту мәселесін шешуге тікелей қадам болып отыр. Сонымен қатар қолданыстағы ғимараттарды жаңғырту бағдарламасы іске асырылуда: 2025 жылы 245 мектепте күрделі жөндеу жүргізіледі. Қосымша 1 мыңнан астам ауыл мектебі жаңғыртылады. 680 ұйым үшін 1,1 мыңнан астам заманауи пәндік кабинет сатып алынуда.

Цифрландырудағы маңызды қадам – мектеп оқулықтарының 100%-ын интерактивті мазмұнды электрондық форматқа толық көшіру. Бұл оқу үдерісін анағұрлым икемді әрі қолжетімді етті.

Жұмыстың басты бағыттарының бірі – әрбір бала өзін қоғамның толыққанды мүшесі ретінде сезінетін инклюзивті орта қалыптастыру. Бүгінде мектептердің 90%-да инклюзивті білім беруге жағдай жасалған, 85% бала қажетті қолдау алуда.

Арнайы ұйымдардың желісі кеңейтілуде: 508 мекеме жұмыс істейді, 121 қолдау кабинеті ашылды. Ерекше қажеттіліктері бар балаларға педагог-ассистент, арнайы педагог және жеке көмекші штаттары енгізілді. Алдағы уақытта үздіксіз инклюзивті білім берудің Ұлттық орталығын құрып, сондай-ақ «Ерекше білім беруді қажет ететін балаларды кешенді қолдау туралы» Заң әзірлеу жоспарланған.

Тәрбие беру, қорғау және бос уақыт: бала басты назарда

Президент тапсырмаларын орындау шеңберінде «Қазақстан балалары» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде «Адал азамат» бірыңғай бағдарламасы жаңартылды, ол үшін бірыңғай құндылық кеңістігін қалыптастыратын арнайы брендбук әзірленді. Сонымен бірге балалар құқықтарын қорғау шаралары күшейтілуде: қамқоршылық органдары мамандарының саны үш есеге жуық, 303-тен 896 адамға дейін ұлғайды, бұл отбасыларға уақтылы әрі білікті көмек көрсетуге мүмкіндік береді. Мектептерде буллингтің алдын алу үшін Kiva және «ДосболLIKE» халықаралық бағдарламалары енгізілуде. Физикалық қауіпсіз орта құрылуда: ұйымдардың 98%-ы турникеттермен, 97%-ы лицензияланған күзетпен, 96%-ы дабыл түймелерімен қамтылған, ал 81%-ы полицияның жедел орталықтарына қосылған.

Демалыс – үйлесімді дамудың маңызды бөлігі. Елімізде қосымша білім беру саласы белсенді дамып келеді, онда 3,3 млн баланы немесе олардың жалпы санының 87,2%-ын қамтитын 2 142 ұйым жұмыс істейді, бұл көрсеткішті 2025 жылдың соңына дейін 90%-ға дейін жеткізу жоспары бар. 2024 жылдың жазында ұйымдастырылған демалыспен 3,2 млн бала қамтылды, оның ішінде әлеуметтік осал санаттардан 500 мың бала.

Мектептен мамандыққа: сұранысқа ие кадрлар және қол жетімді жоғары білім

Президент Жолдауында көрсетілген адами капиталды дамыту бағытына сүйене отырып, Үкімет кәсіптік және жоғары білімнің қолжетімділігін арттыру бойынша кешенді саясатты жүзеге асыруда. Жұмыс әрбір жас қазақстандықтың сапалы мамандық алуға әрі өз әлеуетін асыруға мүмкіндік алуына бағытталған. Жұмысшы мамандықтары жылы аясында техникалық және кәсіптік білім беру жүйесі (ТжКБ) нарық талаптарына барынша сәйкестігі үшін қайта форматтау жүргізілуде.

Жаңа кәсіптер атласы әзірленді, онда 900-ден астам жаңа білім бағдарламасы өзектендіріліп, 510-нан астам жаңа бағдарлама әзірленген. Атлас негізінде 9 өңірде кадрларға қажеттілік карталары жасалды. Жұмысшы мамандықтарының беделін арттыру мақсатында Jas Skills және Junior Skills конкурстары өткізіледі, ал 107 мыңнан астам оқушы «Мансап компасы» платформасында кәсіби диагностикадан өтті. Отандық бес колледжді халықаралық деңгейге көтеру бойынша жұмыс басталды.

Аталған жұмыстағы негізгі құралдардың бірі – оқытуды тікелей қаржыландыру. Президент тапсырмаларын және сайлауалды бағдарламасын жүзеге асыру аясында білім беру гранттарының саны 50%-ға ұлғайтылды, ал биылғы оқу жылында олардың саны 93 мыңнан асты, жергілікті атқарушы органдардан (1,5 мыңнан астам), KAZENERGY қауымдастығынан (400), ЖОО ректорларынан (2,2 мың) және «Қазақстан» қорынан (500) қосымша гранттар бөлінді.

Бұл шараларға қосымша шәкіртақы көлемі жүйелі түрде артып келеді: 2024 жылдың қыркүйегінен бері бакалаврлар үшін төлемдер 20%-ға, магистранттар мен докторанттар үшін 15%-ға өсті, ал студент-педагогтер үшін 75 мың теңгеден асып отыр. Жалпы, соңғы бес жылда шәкіртақы көлемі екі есе өсті және 2029 жылға қарай оның көлемін 200%-ға дейін көтеру жоспарлануда. Студенттерді тікелей қолдаумен қатар, отбасыларға арналған қаржылық жоспарлаудың ұзақмерзімді тетіктері де енгізілуде.

«Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы бастапқы капиталды қалыптастыруға көмектеседі, 2024 жылдың қорытындысы бойынша балалардың шоттарына $8 880 млн түсті. Мемлекеттің қатысуымен жүзеге асатын жаңа “Келешек” жинақтаушы жүйесі (60 АЕК бастапқы капитал және 7% дейінгі сыйлықақы) ата-аналарға білім беруге жоспарлы түрде 5 млн теңгеден астам қаражат жинауға мүмкіндік береді. Студент мемлекеттік грант алған жағдайда, “Келешек” бағдарламасы бойынша жинақталған қаражат тұрғын үй сатып алуға бағытталуы мүмкін», — деп атап өтті ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек.

Сондай-ақ жеңілдікпен білім беру несиелері мен 300 сараланған грант бар, олардың шеңберінде мемлекет оқу құнының 50%-ын немесе 75%-ын жабады, ал студент толық көлемде стипендия алады. Білім алу үшін қолайлы жағдай жасаудың тағы бір маңызды аспектісі – баспана мәселесін шешу. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес студенттік жатақханаларда жыл сайын кемінде 10 мың орын ұйымдастыру міндеті қойылды. Бұл бағыттағы жүйелі жұмыстар бойынша қазірдің өзінде елеулі нәтижелерге қол жеткізілуде: 2018 жылдан бастап 62 мың орындық 251 жаңа жатақхана пайдалануға берілді. Ағымдағы жылы 10 мыңнан астам орындық 29 жатақхана іске қосылады, олардың ішінде ел тарихындағы ең ірі жатақхана – елордада Еуразия ұлттық университеті үшін салынған 2 656 орындық жатақхана бар. Осылайша тапшылық мәселесі еліміздің барлық өңірлерінде шешімін тапты. «Student-residence» заманауи моделі енгізілуде, ал әлеуметтік осал топтардан шыққан студенттер үшін мемлекет 2023 жылдан бері тұру шығындарын өтеп келеді.

Инновациялар және халықаралық әріптестік: білім беру хабын құру

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмаларын орындау аясында Қазақстан әлемдік білім кеңістігіне кіріге отырып, өңірлік білім беру хабына айналуға ұмтылуда. Бүгінгі таңда елімізде Британдық Cardiff және Coventry University, немістің Anhalt, итальяндық Politecnico della Marche, корейлік Woosong University және МГИМО сияқты жетекші шетелдік университеттердің 24 филиалы ашылды.

«Серіктес-елдер географиясы, сондай-ақ АҚШ, Қытай және Францияны да қамтиды, ал 2025 жылы инженерлік-техникалық мамандықтарға басымдық беретін тағы 10 жаңа филиал ашу жоспарлануда. Олардың кейбіреулері, мысалы, De Montfort, Coventry, Cardiff және Woosong сияқты, толыққанды жеке кампус форматында жұмыс істейтін болады. Осымен бір мезгілде қазақстандық білім жүйесі шетелде де қанат жаюда: ҚазҰУ-дың Ресей мен Қырғызстанда филиалдары (Бішкекте 2022 жылдан бері 1300-ден астам студент оқиды), сондай-ақ Өзбекстанда Әуезов университеті жұмыс істеп тұр», — деді министр.

Сонымен қатар ғылыми кәсіпкерлердің жаңа буынын және цифрлық экономиканың болашақ көшбасшыларын қалыптастыруға бағытталған AI-Sana серпінді бағдарламасы жүзеге асырылуда. Оның мақсаты — студенттерге жасанды интеллект (ЖИ) технологияларын жаппай оқытуды қамтамасыз ету.

Бағдарлама Coursera, Huawei және Google платформаларында негізгі оқытудан бастап студенттік стартаптарды жеделдетуге дейінгі төрт кезеңді қамтиды. ЖИ негіздері бойынша 390 мыңнан астам студент пен 3 мың оқытушы курстан өтті.

«95 ЖОО Coursera платформасына тегін қол жеткізген жүйелі жұмыстың нәтижесінде Қазақстан оның беделді халықаралық сыйлығының лауреаты атанды. Практикалық нәтиже студенттердің тестілеу сатысында тұрған 119 ЖИ агенттерін құруы болды, тағы 395-і әзірленуде. Осы өршіл міндетті қолдау үшін Назарбаев Университеті, ЕҰУ, Satbayev University және ҚазҰУ базасында қуаты 42 PFlops суперкомпьютерлік кластер құрылуда. Ал ЖИ курстары барлық университеттерде міндетті болды. 20 ЖОО-да ЖИ, машиналық оқыту және киберқауіпсіздік саласында 25 жаңа білім беру бағдарламасы ашылды», — деп атап өтті Саясат Нұрбек.

Ғылым және технология: инновациялық болашақты қалыптастыру

Білім беруге инвестициялардың қисынды жалғасы елдің ғылыми әлеуетін нығайту болып саналады.

Үкімет толыққанды инновациялық экожүйені құру бойынша кешенді жұмыс жүргізуде:зерттеу университеттерінің саны өсуде (Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ, Л.Гумилев атындағы ЕҰУ, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ университеті, Әуезов атындағы және Букетов атындағы Қарағанды университеті) және Мемлекет басшысының жанынан Ұлттық Ғылым академиясы мен Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңес құрылды.

Ғалымдарды қолдау үшін нақты шаралар жүзеге асырылуда: 2024 жылдың басынан бері олардың жалақысы 18%-ға өсті, ал ғылыми атақтар үшін берілетін үстемеақылар 20 АЕК-ке (қауымдастырылған профессор, PhD үшін) және 50 АЕК-ке (профессор үшін) жетті. Жобаларды бағалау үшін TRL халықаралық стандартын енгізетін «Ғылым және технологиялық саясат туралы» жаңа заң қабылданды. Ғылымды қаржыландыру 3,3 есе өсті, бұл 800-ден астам ғалымды әлемнің жетекші орталықтарына тағылымдамаға жіберуге және ғылыми жабдықтардың 14%-ын жаңартуға мүмкіндік берді.

Ғылымның экономиканың нақты секторымен байланысы да күшейе түсуде. Бизнеспен бірлесіп орындалған жобалардың үлесін 2025 жылы 20%-ға жеткізу міндеті қойылды. Ол үшін ғалымдардың Қазақмыс, ERG, Қазатомөнеркәсіп және Қазмырыш сияқты ірі өнеркәсіптік компаниялардың өкілдерімен кездесулері өткізіледі.

Зерттеулерге инвестиция салатын компаниялар үшін 150% салық шегерімі қарастырылған. 2025 жылдан бастап әкімдіктер жанынан жергілікті бюджеттерден қолданбалы зерттеулерді қаржыландыру үшін ғылыми кеңестер құрылатын болады. Сондай-ақ саланы толық цифрландыру үшін бірыңғай цифрлық ғылым порталы іске қосылды.

Республикалық бюджеттен барлығы 2 297 жоба және 162 ғылыми-техникалық бағдарлама қаржыландырылды, оның 1 мыңға жуығын жас ғалымдар жүзеге асыруда, ал 134-і технологияларды коммерцияландыруға бағытталған. Бұл жүйелі жұмыс Қазақстанның технологиялық егемендігі мен инновациялық болашағы үшін берік негіз қалайды.

Білім беру #Мемлекет басшысының Жолдауы #Цифрландыру #Ғылым

https://primeminister.kz/news/reviews/basekege-kabiletti-urpakka-investiciia-prezident-zoldauyn-zuzege-asyru-aiasynda-elimizde-bilim-salasy-kalai-zangyrtylyp-gylymi-aleuet-kalai-damyp-keledi-30479

В Послании «Справедливый Казахстан: закон и порядок, экономический рост, общественный оптимизм» Глава государства Касым-Жомарт Токаев поручил Правительству и акимам уделять особое внимание вопросу развития цифровизации и искусственного интеллекта. Президент отметил, что Казахстану необходимо укреплять достигнутые результаты в этой сфере, активно внедрять технологии искусственного интеллекта в платформу «электронного правительства». В связи с этим Правительство усиливает работу по внедрению цифровых решений и технологий ИИ во всех сферах, рассматривая их как ключевой инструмент ускорения экономического роста страны.

Цифровая трансформация отраслей в Казахстане приносит ощутимые результаты

В рамках масштабной цифровой трансформации, проводимой с 2021 года, в министерствах Республики Казахстан внедрен комплекс цифровых решений, направленных на повышение эффективности государственного управления, снижение административных и коррупционных барьеров, а также улучшение качества предоставляемых услуг гражданам и бизнесу.

Благодаря этому удалось вывести из теневой экономики свыше 28 млрд тенге, сэкономить более 13 млрд бюджетных средств. Общий эффект от внедренных решений составил 51,3 млрд тенге. При этом сроки оказания госуслуг сократились в 20 раз, а коррупционные и административные барьеры значительно снизились.

Внедряется платформенная модель государственного управления, основанная на принципах клиентского подхода, прозрачности, эффективности и максимальной автоматизации. Запущены механизмы проактивного предоставления услуг, минимизирующие участие гражданина в процессе получения сервиса.

Создан Центр поддержки цифрового правительства, а также внедрена практика реинжиниринга бизнес-процессов совместно с Офисом цифрового правительства, обеспечивающая анализ, редизайн и масштабирование эффективных решений.

«Сегодня Казахстан занимает 24-е место среди 193 стран мира по уровню цифровизации и входит в десятку лидеров по индексу онлайн-услуг. Уже 92% государственных услуг доступны онлайн», — сообщил министр цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Жаслан Мадиев.

Цифровые сервисы для граждан: удобство, скорость и прозрачность

В рамках исполнения Послания Главы государства в Казахстане активно внедряются цифровые сервисы формата G2C (государство для граждан), которые делают получение госуслуг быстрее, прозрачнее и доступнее.

Полный переход на электронные медицинские справки и больничные листы позволил исключить бумажный документооборот, сократить теневую экономику на 7,5 млрд тенге и обеспечить прозрачность системы. Экономия бюджета составила 450 млн тенге. Телемедицина открыла возможность дистанционных консультаций и диагностики, охватив 1,5 млн услуг и обеспечив экономию для населения свыше 13 млрд тенге.

Зачисление в детские сады и школы переведено в цифровой формат. Относительное улучшение процесса составило 46%. Ребенок может перейти из одной школы в другую всего за один день вместо пяти, что повысило эффективность на 66%.

Повышение квалификации педагогов теперь проходит быстрее — автоматический отбор и цифровое распределение сократили сроки с двух-трех месяцев до двух недель. Экономия составила 119 млн тенге. Прием в колледжи также упростился: онлайн-заявки и автоматическая проверка льготного статуса сократили срок обработки документов с пяти дней до тридцати минут.

Прием в вузы и заселение в общежития также реализованы онлайн — единый сервис позволяет подать документы, прикрепиться к поликлинике, встать на воинский учет и получить место в общежитии. Внедрение электронного сертификата ЕНТ обеспечило экономию бюджета в 83 млн тенге и сэкономило гражданам свыше 300 млн тенге.

Для участников дорожного движения внедрен европротокол ДТП: мобильный сервис позволяет фиксировать аварии без участия полиции. Теперь страховые выплаты производятся за 5 дней вместо 40, а экономический эффект составил 516 млн тенге.

Исполнительное производство автоматизировано — дела возбуждаются автоматически, уведомления направляются по SMS, исключено участие частных исполнителей. Это обеспечивает ежегодную экономию в размере 2 млрд тенге.

Цифровые нотариальные доверенности можно получить по видеозвонку, что значительно увеличило количество оформленных документов и упростило процесс для граждан.

Для повышения адресности поддержки внедрен проект «Социальный кошелек». Первый блок — бесплатное и льготное питание — внедрен в 2369 школах, а «Бизнес-кошелек» для учета горячего питания работает в 3950 школах.

«Мы внедряем цифровые решения в социальной сфере. Проект «Социальный кошелек» позволяет отслеживать предоставление бесплатного питания, исключать приписки и эффективнее расходовать бюджетные средства. Сегодня этот инструмент масштабируется и внедряется во всех школах страны», — добавил Жаслан Мадиев.

Послание-2024: Устойчивый рост, развитие искусственного интеллекта и образовательные инициативы

IT-отрасль демонстрирует устойчивый рост. Количество IT-компаний в стране превысило 18 тысяч, рост за последние три года составил 16%. Важным драйвером стало развитие международного технопарка Astana Hub, который объединяет более 1700 участников. Совокупная выручка резидентов достигла 1,2 трлн тенге, экспортная — превысила 140 млрд тенге.

Ключевым элементом инновационной экосистемы стали региональные IT-хабы — их уже 19 в Казахстане. Кроме того, открыты зарубежные площадки: в Саудовской Аравии, США, Великобритании, Дубае и Китае.

Astana Hub совместно с международными партнерами развивает стартап-экосистему. В рамках программ AI’preneurs и Silk Way Accelerator (в партнерстве с Google) казахстанские проекты выходят на мировые рынки. Более 40 стартапов прошли акселерацию в Кремниевой долине благодаря сотрудничеству с AlchemistX, Draper University и Silkroad Innovation Hub. К 2026 году Казахстан ставит цель достичь $1 млрд экспорта IT-услуг.

Программа Tech Orda предусматривает охватить обучением 100 тыс. IT-специалистов в 2025 году. Ведутся онлайн и офлайн-программы — Tomorrow School, AI’Preneurs, Decentrathon 2.0, а также специализированные курсы: AI-People Bootcamp и AI Quest 1.0.

Также запущена программа AI Qyzmet — первое в Центральной Евразии обучение госслужащих навыкам работы с ИИ. Она направлена на повышение эффективности госслужбы за счет внедрения цифровых инструментов в рабочие процессы.

«2024 – 2025 годы стали временем значимых инициатив в сфере ИИ. Утверждена концепция до 2029 года, ведется разработка стратегии развития ИИ и цифровой трансформации, а также законопроекта по искусственному интеллекту», — добавил Жаслан Мадиев.

Ведется работа над запуском Международного центра искусственного интеллекта Alem.AI, который станет платформой для подготовки специалистов и научных исследований.

Совсем недавно представлен открытый доступ к AlemLLM — крупнейшей языковой модели на казахском языке. Ее уже могут использовать стартапы, университеты, компании и международные платформы.

В июле запущен первый в Центральной Азии суперкомпьютерный кластер alem.cloud. Он станет доступен бизнесу и исследователям для разработки решений в сфере ИИ.

Национальный мессенджер Aitu

Отдельное внимание уделено развитию собственных коммуникационных платформ. Национальный мессенджер Aitu получает статус государственной цифровой платформы. В нем будет обеспечена интеграция госуслуг, а также реализованы меры по кибербезопасности и защите данных.

Казахстан развивает криптоиндустрию и блокчейн-экономику

Еще одним приоритетным направлением цифрового развития страны является криптоиндустрия. Казахстан формирует прозрачную и инвестиционно привлекательную экосистему на основе crypto-friendly регулирования.

Среди реализуемых инициатив — пилотная зона «Cryptocity», проект крипторезерва, трансграничные расчеты в цифровых активах, а также программа 70/30 по модернизации энергомощностей с привлечением майнинговых инвесторов. Эти меры формируют открытую экосистему, ориентированную на устойчивый рост и технологическое развитие.

В мае этого года Казахстан сделал значимый шаг в сторону блокчейн-экономики — состоялся запуск Solana Economic Zone Kazakhstan. Это первая в Центральной Азии экономическая зона на базе блокчейн-платформы Solana, которая станет площадкой для обмена знаниями, пилотирования продуктов и выхода казахстанских компаний на глобальный рынок.

Казахстан усиливает позиции в сфере телекоммуникаций и связи

Казахстан демонстрирует значительные успехи в развитии инфраструктуры связи, что подтверждается ростом в международных рейтингах.

Доступ к интернету: уровень интернет-пользователей достиг 93%, что сопоставимо с развитыми странами. В индексе телекоммуникационной инфраструктуры Казахстан поднялся на 41-е место среди 193 стран мира.

Развитие ВОЛС: за последние 10 лет протяженность волоконно-оптических линий увеличилась в 12 раз, обеспечив проводным интернетом 71% населенных пунктов и сократив цифровой разрыв между городом и селом.

Мобильная связь: охват составляет 98%, а национальный проект «Доступный Интернет» предусматривает покрытие всех населенных пунктов и ключевых автодорог связью 4G, а крупных городов — 5G.

Кроме того, в январе запущен пилотный проект по обеспечению спутниковым интернетом на маршруте Астана–Алматы, позже подключен маршрут Астана–Усть-Каменогорск. Планируется обеспечить интернетом все поезда Talgo.

Транзитный и технологический потенциал

Казахстан укрепляет свою роль в мировой цифровой экономике через проекты Каспий ВОЛС и гипермагистраль Запад–Восток, а также строительство дата-центров. Подписаны соглашения с международными партнерами — Amazon Kuiper, Shanghai Spacecom Satellite Technology Co., Ltd., а также начата работа оператора Eutelsat-OneWeb, что способствует развитию спутниковых технологий.

Новые соглашения и проекты

Министерство и АО «Казахтелеком» подписали инвестиционное соглашение о подключении более 3000 сельских населенных пунктов к интернету. Строительство ВОЛС завершится до конца 2026 года (на год раньше планов), а удаленные районы будут обеспечены спутниковыми каналами связи до 2027 года.

В Алматинской области прошли испытания спутникового интернета компании Shanghai SpaceSail — зафиксирована скорость до 200 Мбит/с.

Совсем недавно в Казахстане официально запущены услуги Starlink от компании SpaceX. Технология обеспечит стабильное подключение даже в самых отдаленных регионах, открывая доступ к современным цифровым сервисам.

«До 2026 года к интернету будут подключены более трех тысяч сел на год раньше плана. В отдаленных районах подключение будет обеспечено спутниковыми каналами до конца 2027 года», — проинформировал Жаслан Мадиев.

Казахстан системно укрепляет позиции в сфере цифровизации: от госуслуг и телекоммуникаций до искусственного интеллекта и космоса. Цифровая трансформация становится одним из ключевых драйверов роста и международного авторитета страны.

Минцифры #Поручение Президента #Послание Главы государства #Цифровизация

https://primeminister.kz/ru/news/poslanie-prezidenta-2024-kak-kazaxstan-formiruet-cifrovuiu-ekosistemu-30474

Президенттің 2024 жылғы Жолдауы: елімізде цифрлық экожүйе қалай қалыптасып келеді

«Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Жолдауында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкімет пен әкімдерге цифрландыру мен жасанды интеллектіні дамыту мәселесіне айрықша назар аударуды тапсырды. Президент осы салада қол жеткізілген жетістіктерді еселей түсіп, «Электронды үкімет» платформасына жасанды интеллект технологиясын барынша енгізу қажет екенін атап өтті. Осыған байланысты Үкімет цифрлық шешімдер мен ЖИ технологияларын еліміздің экономикалық өсімін жеделдетудің негізгі тетігі ретінде қарастыра отырып, оларды барлық салаға енгізу жұмыстарын күшейтіп жатыр.

Елімізде салаларды цифрлық трансформациялау айтарлықтай нәтиже беруде

2021 жылдан бастап жүргізіліп келе жатқан ауқымды цифрлық трансформация аясында Қазақстан Республикасы министрліктерінде мемлекеттік басқару тиімділігін арттыруға, әкімшілік және сыбайлас жемқорлық кедергілерді азайтуға, сондай-ақ азаматтар мен бизнеске көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсартуға бағытталған цифрлық шешімдер кешені енгізілді.

Бұл көлеңкелі экономикадан 28 млрд теңгеден астам қаражатты шығарып, 13 млрд теңгеден астам бюджет қаражатын үнемдеуге мүмкіндік берді. Енгізілген шешімдердің жалпы тиімділігі 51,3 млрд теңгені құрады. Мемлекеттік қызметтерді көрсету мерзімі 20 есеге қысқарды. Сыбайлас жемқорлық және әкімшілік кедергілер төмендеді.

Клиентке бағдарланған, ашықтық, тиімділік және барынша автоматтандыру қағидаттарына негізделген мемлекеттік басқарудың платформалық моделі енгізілуде. Қызмет көрсету процесінде азаматтың қатысуын барынша азайтатын проактивті қызмет көрсету механизмдері іске қосылды.

Цифрлық үкіметті қолдау орталығы құрылды, сондай-ақ Цифрлық үкімет офисімен бірлесіп бизнес-процестерді реинжинирингтеу тәжірибесі енгізілді. Бұл тиімді шешімдерді талдауға, қайта жобалауға және ауқымдауға мүмкіндік береді.

«Қазақстан цифрландыру бойынша әлемдегі 193 елдің ішінде 24-орында тұр. Ал онлайн қызметтер индексі бойынша топ он елге кіреді. Қазір мемлекеттік қызметтердің 92%-ын онлайн алуға болады», — деді цифрлық даму, инновация және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев.

Азаматтарға арналған цифрлық сервистер: ыңғайлы, жедел әрі ашық

Мемлекет басшысының Жолдауындағы тапсырмаларды жүзеге асыру аясында елімізде G2C (азаматтарға арналған мемлекет) форматындағы цифрлық сервистер белсенді түрде енгізіліп жатыр. Бұл мемлекеттік қызметтерді алуды жеделдетіп, ашық әрі қолжетімді ете түсуде.

Электронды медициналық анықтамалар мен еңбекке уақытша жарамсыздық парақтарын цифрлық форматқа толық көшіру көлеңкелі экономиканы 7,5 млрд теңгеге қысқартуға және жүйенің ашықтығын қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Бюджет қаражатынан 450 млн теңге үнемделді. 1,5 млн қызмет түрі қамтылған телемедицина сервисі қашықтан кеңес беруге және диагностикалауға мүмкіндік берді. Бұл халықтың 13 млрд теңгеден астам қаржысын үнемдеді.

Балабақшалар мен мектептерге қабылдау цифрлық форматқа ауыстырылды. Процестің салыстырмалы жақсаруы 46%-ды құрады. Оқушының бір мектептен екінші мектепке ауысуына бұрын бес күн кететін, қазір бір күнде ауыса алады, бұл тиімділікті 66%-ға арттырды.

Мұғалімдердің біліктілігін арттыру енді жылдамырақ жүзеге асады. Автоматты іріктеу және цифрлық тарату мерзімдерді екі-үш айдан екі аптаға дейін қысқартты. Үнемдеу көлемі 119 млн теңгені құрады. Колледжге қабылдау да жеңілдетілді: онлайн өтінімдер мен жеңілдікті мәртебені автоматты түрде тексеру құжаттарды өңдеу мерзімін бес күннен отыз минутқа дейін қысқартты.

ЖОО-ға қабылдау және жатақханаға орналастыру онлайн түрде жүзеге асырылады, бірыңғай қызмет құжат тапсыруға, емханаға тіркелуге, әскери есепке тұруға және жатақханадан орын алуға мүмкіндік береді. ҰБТ электронды сертификатын енгізу бюджетті 83 млн теңгеге үнемдеуді қамтамасыз етті және азаматтардың 300 млн теңгеден астам үнемдеуіне мүмкіндік берді.

Жол-көлік оқиғасына қатысты еврохаттама рәсімі енгізілді: мобилді қызмет полицияның қатысуынсыз жазатайым оқиғаларды тіркеуге мүмкіндік береді. Сақтандыру төлемдері 40 күннің орнына 5 күнде төленеді, экономикалық тиімділік 516 млн теңгені құрап отыр.

Атқарушылық іс жүргізу автоматтандырылды: істер автоматты түрде қозғалады, хабарламалар SMS арқылы жіберіледі, жеке сот орындаушыларының қатысуы алынып тасталды. Бұл жыл сайын 2 млрд теңге көлемінде үнемдеуді қамтамасыз етуде.

Цифрлық нотариаттық сенімхатты бейнебайланыс арқылы алуға болады, бұл ресімделген құжаттардың санын едәуір арттырып, азаматтар үшін процесті жеңілдетті.

Қолдау көрсетудің атаулылығын арттыру үшін «Әлеуметтік әмиян» жобасы енгізілді. Бірінші блок – 2369 мектепте тегін және жеңілдікпен тамақтандыру енгізілді, ал 3950 мектепте ыстық тамақты есепке алу үшін «Бизнес әмиян» жұмыс істейді.

«Біз әлеуметтік салада цифрлық шешімдерді енгізіп жатырмыз. “Әлеуметтік әмиян” жобасы тегін тамақпен қамтамасыз етуді қадағалауға, тіркеуді алып тастауға және бюджет қаражатын тиімді жұмсауға мүмкіндік береді. Бүгінде бұл құрал еліміздің барлық мектебінде енгізіліп, кеңейтілуде», — деп толықтырды Жаслан Мәдиев.

Жолдау-2024: тұрақты өсу, жасанды интеллектіні дамыту және білім беру бастамалары

IT саласы тұрақты түрде өсіп келеді. Еліміздегі IT-компаниялар саны 18 мыңнан асты, соңғы үш жылда өсім 16%-ды құрады. 1700-ден астам қатысушыны біріктіретін Astana Hub халықаралық технопаркінің дамуы маңызды драйвер болды. Резиденттердің жиынтық табысы 1,2 трлн теңгеге жетті, экспорттық кіріс 140 млрд теңгеден асты.

Өңірлік ІТ хабтар инновациялық экожүйенің негізгі элементіне айналды. Қазірдің өзінде Қазақстанда олардың 19-ы бар. Сонымен қатар Сауд Арабиясы, АҚШ, Ұлыбритания, Дубай және Қытайда шетелдік алаңдар ашылды.

Astana Hub халықаралық серіктестермен бірлесіп стартап-экожүйені дамытуда. AI’Preneurs және Silk Way Accelerator (Google-мен серіктестікте) бағдарламалары шеңберінде қазақстандық жобалар әлемдік нарықтарға шығуда. AlchemistX, Draper University және Silkroad Innovation Hub-пен ынтымақтастықтың арқасында Кремний алқабында 40-тан астам стартап акселерациядан өтті. 2026 жылға қарай Қазақстан $1 млрд көлеміндегі IT-қызметтер экспортына қол жеткізуді мақсат етіп отыр.

Tech Orda бағдарламасы 2025 жылы 100 000 IT маманын оқытуды қарастырып отыр. Онлайн және офлайн бағдарламалар – Tomorrow School, AI’Preneurs, Decentrathon 2.0, сондай-ақ мамандандырылған курстар: AI-People Bootcamp и AI Quest 1.0 жүргізілуде.

Сондай-ақ Орталық Еуразияда алғаш рет мемлекеттік қызметшілерді ЖИ-мен жұмыс істеу дағдыларына үйрететін AI Qyzmet бағдарламасы іске қосылды. Ол жұмыс процестеріне цифрлық құралдарды енгізу арқылы мемлекеттік қызметтің тиімділігін арттыруға бағытталған.

«2024-2025 жылдар ЖИ саласындағы маңызды бастамалар кезеңі болды. 2029 жылға дейінгі тұжырымдама бекітілді, ЖИ және цифрлық трансформацияны дамыту стратегиясы, сондай-ақ жасанды интеллекті бойынша заң жобасы әзірленуде», — деді Жаслан Мәдиев.

Халықаралық Alem.AI жасанды интеллекті орталығын іске қосу жұмыстары жүргізілуде, бұл мамандарды даярлау және ғылыми зерттеулер алаңы болады.

Жақында қазақ тіліндегі ең ірі тілдік модель – AlemLLM баршаға қолжетімді бола түсті. Оны стартаптар, университеттер, компаниялар және халықаралық платформалар қолдана алады.

Шілде айында Орталық Азиядағы алғашқы alem.cloud суперкомпьютерлік кластері іске қосылды. Бұл бизнес пен зерттеушілерге ЖИ саласындағы шешімдерін әзірлеу үшін қол жетімді.

Aitu ұлттық мессенджері

Өзіміздің коммуникациялық платформаларымызды дамытуға да ерекше көңіл бөлінуде. Aitu ұлттық мессенджері мемлекеттік цифрлық платформа мәртебесін алып жатыр. Онда мемлекеттік қызметтер интеграцияланып, киберқауіпсіздік және деректерді қорғау жөніндегі шаралар жүзеге асырылады.

Қазақстан криптоиндустрия мен блокчейн-экономиканы дамытуда

Еліміздің цифрлық дамуының тағы бір басым бағыты – криптоиндустрия. Қазақстан сrypto-friendly реттеу негізінде ашық және инвестициялық тартымды экожүйені қалыптастыруда.

Жүзеге асырылып жатқан бастамалардың қатарында «Cryptocity» пилоттық аймағы, крипторезерв жобасы, цифрлық активтердегі трансшекаралық есептеулер, сондай-ақ майнингтік инвесторларды тарта отырып, 70/30 үлеспен энергия қуаттарын жаңғырту жөніндегі бағдарлама бар. Бұл шаралар тұрақты өсу мен технологиялық дамуға бағытталған ашық экожүйені қалыптастырады.

Биылғы мамыр айында Қазақстан блокчейн-экономика бағытында маңызды қадам жасады — Solana Economic Zone Kazakhstan іске қосылды. Бұл Орталық Азиядағы Solana блокчейн-платформасы базасындағы бірінші экономикалық аймақ, ол білім алмасу, өнімдерді пилоттау және қазақстандық компаниялардың жаһандық нарыққа шығуына арналған алаңға айналады.

Қазақстан телекоммуникация және байланыс саласындағы жұмысты күшейтуде

Қазақстан байланыс инфрақұрылымын дамытуда елеулі табыстар көрсетіп отыр, мұны халықаралық рейтингтердегі өсімнен көруге болады.

Интернетке қол жетімділік: интернет қолданушыларының деңгейі 93%-ға жетті, бұл дамыған елдермен салыстырылады.Телекоммуникациялық инфрақұрылым индексінде Қазақстан әлемнің 193 елі арасында 41-ші орынға көтерілді.

ТОБЖ дамуы: соңғы 10 жылда талшықты-оптикалық байланыс желілерінің ұзындығы 12 есеге артып, елді мекендердің 71%-ын сымды интернетпен қамтамасыз етіп, қала мен ауыл арасындағы цифрлық алшақтықты қысқартты.

Ұялы байланыс: қамту 98%-ды құрайды, ал «Қолжетімді Интернет» ұлттық жобасы барлық елді мекендер мен негізгі автожолдарды 4G, ал ірі қалаларды 5G байланысымен қамтуды көздейді.

Сонымен қатар қаңтар айында Астана–Алматы бағытында спутниктік интернетпен қамтамасыз ету бойынша пилоттық жоба іске қосылды, кейін Астана–Өскемен бағыты қосылды. Барлық Talgo пойыздарын интернетпен қамтамасыз ету жоспарлануда.

Транзиттік және технологиялық әлеует

Қазақстан Каспий ТОБЖ және батыс–шығыс гипермагистралі жобалары, сондай-ақ дата-орталықтар құрылысы арқылы әлемдік цифрлық экономикадағы өз рөлін нығайтуда. Amazon Kuiper, Shanghai Spacecom Satellite Technology Co., Ltd сияқты халықаралық серіктестермен келісімдерге қол қойылды, сондай-ақ спутниктік технологиялардың дамуына ықпал ететін Eutelsat-OneWeb операторының жұмысы басталды.

Жаңа келісімдер мен жобалар

Министрлік пен «Қазақтелеком» АҚ 3000-нан астам ауылдық елді мекендерді интернетке қосу туралы инвестициялық келісімге қол қойды. ТОБЖ құрылысы 2026 жылдың соңына дейін (жоспарлардан бір жыл бұрын) аяқталады, ал шалғай аудандар 2027 жылға дейін спутниктік байланыс арналарымен қамтамасыз етіледі.

Алматы облысында Shanghai SpaceSail компаниясының спутниктік интернеті сынақтан өтті — жылдамдығы 200 Мбит/с дейін тіркелді.

Жақында Қазақстанда SpaceX компаниясының Starlink қызметтері ресми түрде іске қосылды. Технология заманауи цифрлық қызметтерге қол жетімділікті арттыра отырып, тіпті ең шалғай аймақтарда да тұрақты қосылуды қамтамасыз етеді.

«2026 жылға дейін жоспардан бір жыл бұрын интернетке үш мыңнан астам ауыл қосылатын болады. Шалғай аудандарда байланыс 2027 жылдың соңына дейін спутниктік арналармен қамтамасыз етіледі», — деді Жаслан Мәдиев.

Қазақстан цифрландыру саласында мемлекеттік қызметтер мен телекоммуникациялардан бастап жасанды интеллект пен ғарышқа дейінгі позицияны жүйелі түрде нығайтуда. Цифрлық трансформация елдің өсуі мен халықаралық беделінің негізгі драйверлерінің біріне айналуда.

Мемлекет басшысының Жолдауы #Президенттің тапсырмасы #Цифрландыру #ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

https://primeminister.kz/news/prezidenttin-2024-zylgy-zoldauy-elimizde-cifrlyk-ekozuie-kalai-kalyptasyp-keledi-30474

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» Жолдауында агроөнеркәсіп кешенін дамытуға айрықша көңіл бөлінді. Ауыл шаруашылығы саласы азық-түлік қауіпсіздігін, халықты жұмыспен қамтуды және еліміздің экспорттық әлеуетін нығайтуды қамтамасыз ететін экономиканың негізгі секторларының бірі ретінде қарастырылады. Үкімет Мемлекет басшысының 2024 жылғы Жолдауында айтылған тапсырмаларын орындау аясында ауыл шаруашылығында технологиялық жаңғыртуды, қайта өңдеуді тереңдетуді және халықаралық ынтымақтастықты кеңейту саясатын жүйелі түрде жүзеге асырып келеді.

Мемлекет басшысының Жолдауы және өзге де тапсырмаларын…
[15:17, 03.09.2025] Светлана Михайловна 1: Послание-2024: исполнение поручений Президента в сфере сельского хозяйства

В Послании Президента Касым-Жомарта Токаева «Справедливый Казахстан: закон и порядок, экономический рост, общественный оптимизм» особое внимание уделено развитию агропромышленного комплекса. Сельскохозяйственная отрасль рассматривается как ключевой сектор экономики, обеспечивающий продовольственную безопасность, занятость населения и укрепление экспортного потенциала страны. Правительство, исполняя поручения Главы государства, озвученные в Послании-2024, последовательно проводит политику технологической модернизации, углубления переработки и расширения международного сотрудничества в сельском хозяйстве.

Подробнее о ходе реализации задач, поставленных в Послании и иных поручений Главы Государства, читайте в обзоре Primeminister.kz.

От устойчивого роста к модернизации: как развивается агропромышленный комплекс

Агропромышленный комплекс демонстрирует стабильное развитие, подтверждая эффективность мер государственной поддержки и системную работу Правительства по исполнению поручений Президента. За январь–июль 2025 года объем валовой продукции сельского хозяйства вырос на 3,7% и достиг 2,4 трлн тенге. Рост обеспечен увеличением производства как в животноводстве, так и в растениеводстве.

Перерабатывающая отрасль показывает опережающую динамику: производство продуктов питания увеличилось на 9,2% и составило 2,13 трлн тенге, напитков – на 6,8% (692,4 млрд тенге). Выросло производство растительного масла (+24%), сливочного масла (+10,4%), колбасных изделий (+9%), муки (+6,6%).

Вложения в основной капитал сельского хозяйства достигли 442,7 млрд тенге (+26,5%), в производство продуктов питания – 104,2 млрд (+48%). Эти ресурсы направлены на модернизацию и внедрение современных технологий.

«В своем Послании народу Казахстана Глава государства отметил необходимость перехода от прямого субсидирования к доступному кредитованию с вовлечением средств коммерческих банков. Для этого в 2024 году внедрены новые программы льготного кредитования с процентной ставкой не более 5% годовых. Это стало возможным благодаря комбинированию бюджетных и коммерческих ресурсов», — отметил министр сельского хозяйства РК Айдарбек Сапаров.

Государственная поддержка сохраняет системный характер. Объем льготного кредитования весенне-полевых и уборочных работ в 2025 году увеличен до 700 млрд тенге (в 2014 году – 70 млрд), а в ближайшие годы будет доведен до 1 трлн тенге. Финансирование посевной начато уже с ноября 2024 года, что позволило аграриям подготовиться заблаговременно.

Запущена программа льготного лизинга сельхозтехники под 5% годовых, обеспечивающая закуп не менее 6 тыс. единиц техники на сумму 250 млрд тенге. Дополнительно переработчики получили льготное финансирование оборотных средств в объеме 44 млрд тенге.

Наряду с базовыми инструментами действуют специализированные программы поддержки. Программа «Ауыл аманаты» обеспечивает кооперативы кредитами под 2,5% на срок до 5 лет, включая переработку продукции. «Кең дала» ориентирована на производителей и переработчиков с финансированием под 5%. «Агробизнес» объединяет возможности для модернизации, строительства и пополнения оборотных средств за счет ресурсов бюджета, Национального фонда и привлеченного капитала. Такой пакет мер позволяет аграриям выбирать оптимальные условия в зависимости от специфики хозяйства.

Животноводство: стратегическая отрасль и новые механизмы развития

Животноводство сохраняет стратегическое значение для продовольственной безопасности страны, формируя около 40% валовой продукции АПК. За январь–июль 2025 года объем производства вырос на 3,4%, достигнув почти 2 трлн тенге. Производство мяса увеличилось на 2% (608,8 тыс. тонн), молока – на 6,5% (2,25 млн тонн).

Поголовье скота и птицы стабильно растет: КРС – 8,7 млн голов (+0,3%), лошади – 4,6 млн (+6,7%), верблюды – 300 тыс. (+3,9%), птица – 48 млн (+6,6%).

Экспортные позиции Казахстана укрепляются: за пять месяцев 2025 года поставки говядины выросли в 2,5 раза (12,3 тыс. тонн), баранины – в 2,6 раза (9,2 тыс. тонн). Впервые зафиксирован экспорт свинины в объеме 797 тонн. Эти результаты свидетельствуют о конкурентоспособности отечественной продукции и ее востребованности на международных рынках.

Особый акцент сделан на молочном направлении. В 2023–2025 годах построено 48 молочно-товарных ферм мощностью свыше 300 тыс. тонн молока в год. Среднегодовой надой на новых фермах достигает 8,2 тыс. литров, на передовых – до 11 тыс. литров, что соответствует уровню ведущих европейских стран. В 2024 году произведено 688 тыс. тонн молока (+32% к 2022 г.), в 2025 году планируется запуск еще 32 комплексов на 152 тыс. тонн.

«В мясном скотоводстве объем кредитования под чистые 5% составил 50 млрд тенге, для перерабатывающих предприятий в 2025 году выделено 44 млрд тенге. Для решения проблемы нехватки залогового обеспечения по займам работает программа гарантирования до 85% от суммы займа»,— сообщил Айдарбек Сапаров.

С августа 2025 года введена программа льготного кредитования откормочных площадок под 5% годовых объемом 50 млрд тенге, что позволит загрузить мощности более чем на 60% при обязательной реализации половины продукции на внутренний рынок.

Развиваются мясные кластеры по австралийской модели. В 2024 году профинансированы четыре проекта на 9 млрд тенге, в 2025 году определены десять приоритетных проектов на 21,7 млрд. В Туркестанской области уже введены завод по производству гранулированных комбикормов и откормочная площадка на 15 тыс. голов КРС. Эти проекты закладывают основу для создания полноценных цепочек «от корма до переработки».

Импортозависимость по мясу птицы за последние пять лет снизилась с 42% до 20%. В 2024 году введены в эксплуатацию шесть птицефабрик в Жамбылской, Кызылординской, Павлодарской, Туркестанской, Северо-Казахстанской и области Ұлытау общей мощностью 15,9 тыс. тонн мяса в год. Ключевая задача – полное самообеспечение страны по данному направлению.

Таким образом, животноводство Казахстана демонстрирует поступательное развитие: растет внутреннее производство, укрепляются экспортные позиции, формируются новые механизмы поддержки и создаются кластеры мирового уровня, что делает отрасль одной из ключевых точек роста всего АПК.

Растениеводство: диверсификация посевов и новые стандарты урожайности

Растениеводство Казахстана переживает системную трансформацию, направленную на повышение эффективности и устойчивости производства. Ключевой задачей отрасли является диверсификация посевных площадей и внедрение водосберегающих технологий. В текущем году площадь пшеницы сокращена на 884,6 тыс. га – до 12,3 млн га, посевы масличных культур увеличены на 1 млн га – до 4 млн га. Вместе с тем проводится оптимизация структуры посевов сахарной свеклы.

«Глава государства поручил ежегодно внедрять водосберегающие технологии на площади до 150 тысяч гектаров. По итогам 2024 года план был перевыполнен и составил 158 тыс. га, в текущем году водосберегающие технологии внедрены уже на площади 109,8 тыс.га. В целом, площадь орошаемых земель с водосберегающими технологиями увеличена до 580 тыс. га», — добавил Айдарбек Сапаров.

В 2024 году фермерами был собран рекордный урожай – 25,2 млн тонн зерна, в том числе 18,6 млн тонн пшеницы при средней урожайности 14,2 ц/га. Существенную роль в этом сыграло удвоение объема внесенных удобрений (1,3 млн тонн) по сравнению с 2023 годом. В текущем году планируется довести объем до 1,9 млн тонн.

Значительное внимание уделяется семеноводству и обновлению материальной базы. В 2025 году долю элитных семян планируется увеличить до 10,5% от общего объема посевов, уровень обновления сельхозтехники — до 6,5%.

Существенным подспорьем для фермеров остаются меры субсидирования. Государство покрывает до 70% стоимости элитных семян, до 60% стоимости минеральных удобрений отечественного производства, а также компенсирует до 50% затрат на пестициды и 40% – на биопрепараты. В 2025 году на субсидии по приоритетным культурам выделено 25,8 млрд тенге, что обеспечивает фермеров дополнительными ресурсами для повышения урожайности.

Системные меры закреплены в Дорожной карте на 2024–2028 годы, предусматривающей удвоение объема валовой продукции сельского хозяйства. Приоритет сделан на сокращение монокультуры пшеницы и водоемких культур, таких как рис, хлопок, с одновременным расширением площадей масличных, овощебахчевых и кормовых культур. Такой подход позволит повысить рентабельность производства и укрепить кормовую базу животноводства.

В рамках Комплексного плана по развитию селекции и семеноводства планируется вывод не менее 109 новых сортов и гибридов сельскохозяйственных культур. Доля площадей, засеянных семенами отечественной селекции, должна вырасти с 52,3% в 2024 до 78,2% в 2028 году. Для этого формируется Государственный реестр рекомендуемых сортов и создается национальный генетический банк семян, что позволит не только закрепить результаты внутренней селекции, но и повысить экспортный потенциал отечественного растениеводства.

Переработка сельхозпродукции – от кредитов до комплексных планов модернизации

Глубокая переработка сельхозпродукции остается одним из ключевых приоритетов аграрной политики. Во исполнение поручения Президента доля переработанной продукции в АПК должна быть доведена до 70%, и для этого реализуется целый комплекс мер государственной поддержки.

В 2024 году экспорт продукции АПК составил $5,1 млрд, из которых 52% пришлось на переработанную продукцию. Это $2,6 млрд против 43% годом ранее, что подтверждает устойчивую динамику и растущую конкурентоспособность отечественной перерабатывающей отрасли.

В Казахстане функционируют порядка двух тысяч предприятий переработки, среди которых лидируют молочная (18,8%), мясная (18,5%), зерновая (17,4%) и масложировая (12,5%) отрасли. В 2024 году реализован 51 инвестиционный проект на сумму 41,5 млрд тенге.

Для поддержки бизнеса в 2025 году продолжено льготное кредитование перерабатывающих предприятий на пополнение оборотных средств под 5% годовых. На эти цели выделено 44 млрд тенге. Одобрено и профинансировано более 60 заявок на сумму свыше 26 млрд тенге.

Действует инвестиционное субсидирование – возмещение 15–50% затрат на строительство или модернизацию перерабатывающих предприятий. Для сахарной отрасли размер компенсации увеличен до 40%, для переработки яиц введены субсидии до 40%, для молочной – предусмотрено возмещение до 25% затрат на оборудование для сухого молока и сыворотки.

Особое внимание уделяется обеспечению предприятий сырьем. Для этого создается сеть молочно-товарных ферм, овцеводческих хозяйств и заготовительных пунктов, которые гарантируют стабильные поставки перерабатывающей промышленности. Поддержка фермеров также реализуется через субсидирование за объемы тонкой и полутонкой шерсти, сданной на переработку, что одновременно снижает издержки производителей и загружает мощности перерабатывающих предприятий.

Для защиты внутреннего рынка применяются ограничения на экспорт сырья: действуют пошлины на вывоз семян масличных культур, введено квотирование экспорта живого скота, а также ограничения на вывоз шкур и шерсти. Эти меры позволяют удерживать сырьевую базу внутри страны и направлять ее в переработку, формируя добавленную стоимость в Казахстане.

Наука и инновации: фундамент модернизации АПК

Одним из важнейших направлений исполнения поручений Президента является развитие аграрной науки и внедрение инноваций. Для этого на базе Национального аграрного научно-образовательного центра (НАНОЦ) формируется вертикально интегрированный агротехнологический хаб, объединяющий образование, науку и бизнес. Сегодня в его состав входят 33 организации – университеты, научно-исследовательские институты и опытные хозяйства.

Финансовая поддержка научной сферы носит системный характер: объем базового финансирования НАНОЦ в 2025 году увеличен до 2,6 млрд тенге, а на программно-целевое финансирование в 2024–2026 годах ежегодно направляется по 9,6 млрд тенге. Это позволяет реализовывать долгосрочные научно-технические программы, охватывающие все ключевые направления агропромышленного комплекса – от животноводства и растениеводства до переработки, ветеринарии и органического земледелия.

Особое внимание уделяется созданию современных исследовательских лабораторий и международному сотрудничеству. С 2024 года в Казахстане начали работать Казахстанско-китайская лаборатория биологической безопасности и лаборатория по определению качества зерна. В июне 2025 года открыты Центр сертификации органической продукции и Лаборатория пищевой безопасности, соответствующие международным санитарным и ветеринарным стандартам. Эти площадки позволяют проводить анализ на остатки пестицидов, микотоксинов, тяжелых металлов и антибиотиков, а также внедрять стандарты «зеленого» производства.

Существенным событием стало создание в 2024 году Института коневодства и кормопроизводства в Актюбинской области. Его работа направлена на улучшение пород лошадей и развитие отечественной кормовой базы.

В число приоритетных научных проектов входят генетическая паспортизация сельхозпродукции, климат-адаптивное земледелие и цифровые модели «умных ферм», использующих датчики, дроны и системы AI-мониторинга. Ведется международное сотрудничество с научными центрами Китая, Нидерландов, США, Франции, Великобритании и других стран.

На 2027–2029 годы подготовлены программы «Agri Export» (генетическая идентификация продукции, производство органики, климат-устойчивые технологии) и «Agri Future» (AgriTech-инкубатор, программа «100 молодых ученых АПК», VR/AR-обучение фермеров, цифровые фермы нового поколения). Эти инициативы создают задел для интеграции казахстанского АПК в глобальные научные сети и формируют условия для технологического рывка в отрасли.

Таким образом, аграрная наука становится ключевым элементом модернизации сельского хозяйства, обеспечивая его конкурентоспособность, инновационный характер и устойчивое развитие в долгосрочной перспективе.

«Озвученные результаты – прямое следствие проведенной работы по обеспечению аграрного сектора необходимыми ресурсами. Министерство сельского хозяйства продолжит совершенствовать меры поддержки, обеспечивать прозрачность и результативность политики, и, самое главное, расширять возможности для сельчан и аграриев»,— подчеркнул Айдарбек Сапаров.

Комплекс мер, реализуемых Правительством в агропромышленном комплексе, подтверждает системный подход к исполнению Послания Президента. Отрасль демонстрирует устойчивый рост по ключевым направлениям – от животноводства и растениеводства до глубокой переработки и науки. Обеспечена инвестиционная привлекательность, создана основа для импортозамещения и роста экспорта.

АПК #Поручение Президента #Экономика

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» Жолдауында агроөнеркәсіп кешенін дамытуға айрықша көңіл бөлінді. Ауыл шаруашылығы саласы азық-түлік қауіпсіздігін, халықты жұмыспен қамтуды және еліміздің экспорттық әлеуетін нығайтуды қамтамасыз ететін экономиканың негізгі секторларының бірі ретінде қарастырылады. Үкімет Мемлекет басшысының 2024 жылғы Жолдауында айтылған тапсырмаларын орындау аясында ауыл шаруашылығында технологиялық жаңғыртуды, қайта өңдеуді тереңдетуді және халықаралық ынтымақтастықты кеңейту саясатын жүйелі түрде жүзеге асырып келеді.

Мемлекет басшысының Жолдауы және өзге де тапсырмаларында қойылған міндеттердің орындалу барысы туралы толық ақпаратты Primeminister.kz сайтында жарияланған шолудан оқыңыздар.

Тұрақты өсімнен жаңғыртуға: агроөнеркәсіп кешені қалай дамып келеді

Агроөнеркәсіп кешені тұрақты даму қарқынын көрсетіп отыр. Бұл мемлекеттік қолдау шараларының тиімділігін және Президент тапсырмаларын жүзеге асыруда Үкіметтің жүйелі жұмысын айғақтайды. 2025 жылғы қаңтар–шілде аралығында ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі 3,7%-ға өсіп, 2,4 трлн теңгеге жетті. Өсім мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығындағы өндіріс көлемінің артуы есебінен қамтамасыз етілді.

Қайта өңдеу саласы озық даму қарқынын көрсетіп отыр: азық-түлік өнімдерінің өндірісі 9,2%-ға өсіп, 2,13 трлн теңгені құрады, сусындар өндірісі 6,8%-ға (692,4 млрд теңге) артты. Өсімдік майының өндірісі (+24%), сары май (+10,4%), шұжық өнімдері (+9%), ұн өндірісі (+6,6%) өсті.

Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына салынған инвестициялар 442,7 млрд теңгеге (+26,5%) жетті, азық-түлік өнімдері өндірісіне салынған инвестициялар 104,2 млрд теңгені (+48%) құрады. Бұл ресурстар саланы жаңғыртуға және заманауи технология енгізуге бағытталды.

«Мемлекет басшысы өзінің халыққа Жолдауында тікелей субсидиялаудан қолжетімді несиелеуге көшудің және коммерциялық банктердің қаражатын тартудың маңызын атап өтті. Осының нәтижесінде 2024 жылдан бастап жылдық ставкасы 5%-дан аспайтын жеңілдетілген несие беру бағдарламасы іске қосылды. Бұл бюджет пен жеке қаражат көздерінің ресурстарын біріктіру арқылы мүмкін болды», — деп атап өтті ҚР ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров.

Мемлекеттік қолдау жүйелі түрде сақталып келеді. 2025 жылы көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарына жеңілдетілген несие көлемі 700 млрд теңгеге дейін ұлғайды (2014 жылы – 70 млрд теңге). Алдағы жылдары бұл қаржыландыру көлемі 1 трлн теңгеге жеткізілмек. Егіс науқанына қаржыландыру 2024 жылдың қараша айынан басталды, бұл шаруаларға алдын ала дайындалуға мүмкіндік берді.

Жылдық 5% мөлшерлемемен ауыл шаруашылығы техникасын жеңілдетілген лизингке беру бағдарламасы іске қосылды. Ол жалпы құны 250 млрд теңгені құрайтын кемінде 6 мың дана техниканы сатып алуды қамтамасыз етеді. Бұдан бөлек, қайта өңдеушілерге айналым қаражатын қаржыландыру үшін 44 млрд теңге көлемінде жеңілдетілген несие берілді.

Негізгі тетіктермен қатар арнайы қолдау бағдарламалары да жүзеге асырылуда. «Ауыл аманаты» бағдарламасы кооперативтерге, соның ішінде өнімді қайта өңдеуге, 5 жылға дейінгі мерзімге 2,5% жеңілдетілген несие береді. «Кең дала» бағдарламасы ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілер мен қайта өңдеушілерге 5% мөлшерлемемен қаржыландыру ұсынады. «Агробизнес» бағдарламасы бюджет, Ұлттық қор және жеке инвестициялар есебінен өндірісті жаңғыртуға, құрылыс жүргізуге және айналым қаражатын толықтыруға жағдай жасайды. Мұндай кешенді шаралар ауыл шаруашылығы саласындағы әр шаруашылықтың ерекшелігіне қарай ең тиімді шарттарды таңдауға мүмкіндік береді.

Мал шаруашылығы: стратегиялық сала және дамудың жаңа тетіктері

Мал шаруашылығы – елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ететін стратегиялық маңызды сала. Ол АӨК-тің жалпы өнімінің шамамен 40%-ын құрайды. 2025 жылдың қаңтар–шілде айларында өндіріс көлемі 3,4%-ға өсіп, 2 трлн теңгеге жуықтады. Ет өндірісі 2%-ға артты (608,8 мың тонна), сүт өндіру көлемі 6,5%-ға ұлғайды (2,25 млн тонна).

Мал мен құс саны да тұрақты көбейіп келеді: ірі қара – 8,7 млн бас (+0,3%), жылқы – 4,6 млн (+6,7%), түйе – 300 мың (+3,9%), құс – 48 млн (+6,6%). Осы ретте қой басы 3,7%-ға кемігені байқалады (21,1 млн бас).

Қазақстанның экспорттық әлеуеті нығайып келеді: 2025 жылдың алғашқы бес айында сиыр еті экспорты 2,5 есеге (12,3 мың тонна), қой еті 2,6 есеге (9,2 мың тонна) көбейді. Алғаш рет 797 тонна шошқа еті сыртқа шығарылды. Бұл нәтижелер отандық өнімнің бәсекеге қабілетті екенін және халықаралық нарықта жоғары сұранысқа ие екенін көрсетеді.

Сүт өндіру саласына айрықша көңіл бөлініп отыр. 2023–2025 жылдары жылына 300 мың тоннадан астам өнім беретін 48 сүт тауарлы фермасы салынды. Жаңа фермалардағы орташа жылдық сауым 8,2 мың литрге жетсе, алдыңғы қатарлы шаруашылықтарда бұл көрсеткіш 11 мың литрге дейін барады. Бұл деңгей Еуропаның жетекші елдеріне сай келеді. 2024 жылы 688 мың тонна сүт өндірілді (2022 ж. +32%). 2025 жылы тағы 32 кешен іске қосылып, қосымша 152 мың тонна өнім алу жоспарланған.

«Етті ірі қара мал шаруашылығында несие таза 5%-бен беріледі. Қаржыландыру көлемі 50 млрд теңге. Ал биыл өңдеу кәсіпорындарының айналым қаражатын жеңілдетілген несиелеу бағытына 44 млрд теңге бөлінді. Сонымен қатар фермерлердің кепілге қолжетімділігі мәселесін шешу үшін несие сомасының 85%-ына дейін кепілдік беру бағдарламасы жүзеге асырылуда», – деді Айдарбек Сапаров.

2025 жылғы 1 тамыздан бастап бордақылау алаңдарын жылдық мөлшерлемесі 5% жеңілдетілген несиелеу бағдарламасы енгізілді. Бұл бағдарламаға 50 млрд теңге бөлінді. Бұл бағдарлама өндірістік қуаттарды 60%-дан астам деңгейде пайдалануға және шығарылатын өнімнің кемінде жартысын ішкі нарыққа өткізуге жағдай жасайды.

Аустралиялық үлгі бойынша ет кластерлері дамып келеді. 2024 жылы 9 млрд теңгеге төрт жоба қаржыландырылса, 2025 жылға жалпы құны 21,7 млрд теңгені құрайтын он басым жоба айқындалды. Түркістан облысында түйіршіктелген жем өндіретін зауыт пен 15 мың басқа арналған бордақылау алаңы іске қосылды. Бұл жобалар «жемшөптен қайта өңдеуге дейінгі» толық тізбекті қалыптастырудың негізін қалайды.

Соңғы бес жылда құс еті бойынша импортқа тәуелділік 42%-дан 20%-ға дейін төмендеді. 2024 жылы Жамбыл, Қызылорда, Павлодар, Түркістан, Солтүстік Қазақстан және Ұлытау облыстарында жылына 15,9 мың тонна ет өндіруге қуатты алты құс фабрикасы іске қосылды. Негізгі міндет – бұл бағытта елді толықтай өз өнімімізбен қамтамасыз ету.

Осылайша, Қазақстандағы мал шаруашылығы тұрақты даму қарқынын көрсетіп отыр: ішкі өндіріс көлемі артып, экспорттық әлеуеті нығайып келеді, жаңа қолдау тетіктері енгізілуде және әлемдік деңгейдегі кластерлер құрылуда. Бұл саланы бүкіл агроөнеркәсіп кешенінің басты өсім нүктелерінің біріне айналдырады.

Өсімдік шаруашылығы: егісті әртараптандыру және жаңа өнімділік стандарттары

Қазақстандағы өсімдік шаруашылығы өндірістің тиімділігі мен тұрақтылығын арттыруға бағытталған жүйелі трансформациядан өтуде. Саланың негізгі міндеті – егіс алқаптарын әртараптандыру және су үнемдеу технологияларын енгізу. Биыл бидай алқабы 884,6 мың гектарға қысқарып, 12,3 млн гектарды құрады, ал майлы дақылдардың көлемі 1 млн гектарға ұлғайып, 4 млн гектарға жетті. Сонымен қатар қант қызылшасының егіс құрылымын оңтайландыру жұмыстары жүргізілуде.

«Мемлекет басшысы жыл сайын 150 мың гектарға дейін су үнемдейтін технологияларды енгізуді тапсырған болатын. 2024 жылдың қорытындысы бойынша бұл жоспар артығымен орындалып, 158 мың гектарды құрады. Ал биыл су үнемдейтін технологияларға қазірдің өзінде 109,8 мың гектар алқапқа енгізілді. Жалпы су үнемдейтін технологиялар қолданылатын жер көлемі 580 мың гектарға ұлғайды», — деді Айдарбек Сапаров.

2024 жылы фермерлер 25,2 млн тонна астық жинап, бұрын-соңды болмаған рекордқа қол жеткізді. Оның ішінде 18,6 млн тоннасы бидай. Орташа өнімділік гектарына 14,2 центнер. Мұндай жоғары нәтижеге енгізілген тыңайтқыш көлемінің екі есеге ұлғаюы (2023 ж. 1,3 млн тонна) айрықша ықпал етті. Биыл бұл көрсеткішті 1,9 млн тоннаға жеткізу жоспарланған.

Тұқым шаруашылығына және материалдық-техникалық базаны жаңартуға айрықша назар аударылып отыр. 2025 жылы элиталық тұқымдардың үлесін жалпы егіс көлемінің 10,5%-ына дейін жеткізу, ал ауыл шаруашылығы техникасын жаңарту деңгейін 6,5%-ға дейін арттыру жоспарлануда. Тек 2023 жылдың өзінде ғана шаруалар 22 мың бірлік техника сатып алды, бұл алдыңғы жылғы көрсеткіштен жоғары.

Фермерлер үшін елеулі қолдау құралы болып субсидиялау шаралары қала береді. Мемлекет элиталық тұқымдар құнын 70%-ға дейін, отандық өндірістегі минералды тыңайтқыштардың құнын 60%-ға дейін өтейді, сондай-ақ пестицидтер шығынын 50%-ға және биопрепараттар шығынын 40%-ға өтемақылайды. 2025 жылы басым дақылдарды субсидиялауға 25,8 млрд теңге бөлініп, бұл фермерлерге өнімділікті арттыру үшін қосымша ресурс береді.

Жүйелі шаралар 2024–2028 жылдарға арналған Жол картасында бекітілген. Онда ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемін екі еселеу көзделген. Негізгі басымдық бидайдың монокультурасын және суармалы егіншілікті көп қажет ететін күріш пен мақта сияқты дақылдарды қысқартуға берілген. Сонымен қатар майлы, көкөніс-бақша және малазықтық дақылдардың егіс алқаптарын ұлғайту қарастырылған. Мұндай тәсіл өндірістің тиімділігін арттырып, мал шаруашылығының жем-шөп қорын нығайтуға мүмкіндік береді.

Селекция мен тұқым шаруашылығын дамытуға арналған Кешенді жоспар аясында ауыл шаруашылығы дақылдарының кемінде 109 жаңа сорты мен будандарын шығару көзделген. 2024 жылы 52,3%-ды құраған отандық селекция тұқымдарымен егілетін алқаптардың үлесін 2028 жылға қарай 78,2%-ға дейін арттыру жоспарлануда. Осы мақсатта ұсынылатын сорттардың Мемлекеттік тізілімі қалыптастырылып, ұлттық тұқымдардың генетикалық банкі құрылуда. Бұл ішкі селекция нәтижелерін бекітіп қана қоймай, сонымен қатар отандық өсімдік шаруашылығының экспорттық әлеуетін арттыруға жол ашады.

Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу – несиеден жаңғыртудың кешенді жоспарларына дейін

Ауыл шаруашылығы өнімдерін терең қайта өңдеу аграрлық саясаттың негізгі басымдықтарының бірі болып қала береді. Президенттің тапсырмасына сәйкес, агроөнеркәсіп кешеніндегі қайта өңделген өнімнің үлесі 70%-ға жеткізілуі тиіс. Осы мақсатта мемлекеттік қолдаудың кешенді шаралары іске асырылуда.

2024 жылы АӨК өнімдерін экспорттау көлемі $5,1 млрд болды, оның 52%-ы қайта өңделген өнімге тиесілі. Бұл $2,6 млрд құрайды, ал былтыр бұл көрсеткіш 43% болған, бұл отандық қайта өңдеу саласының тұрақты даму қарқыны мен бәсекеге қабілеттілігінің артып келе жатқанын дәлелдейді.

Қазақстанда қайта өңдеу саласында шамамен екі мың кәсіпорын жұмыс істейді, олардың ішінде сүт (18,8%), ет (18,5%), астық (17,4%) және май-шикізат (12,5%) салалары көш басында. 2024 жылы 41,5 млрд теңге көлемінде 51 инвестициялық жоба жүзеге асырылды.

2025 жылы бизнеске қолдау көрсету мақсатында қайта өңдеу кәсіпорындарын айналым қаражатын толықтыру үшін жылдық мөлшерлемесі 5%-бен жеңілдетілген несие беру жалғастырылды. Осы мақсаттарға 44 млрд теңге бөлінді. 60-тан астам өтінім мақұлданып, 26 млрд теңгеден астам қаржы бөлінді.

Қайта өңдеу кәсіпорындарын салу немесе жаңғыртуға инвестициялық субсидиялау жұмыс істейді. Бұл мақсатта шығынның 15–50%-ын өтеу қарастырылған. Қант саласында өтемақының көлемі 40%-ға дейін артты, жұмыртқа өңдеуде субсидия 40%-ға дейін енгізілді, ал сүт саласында құрғақ сүт пен сарысу жабдықтарына шығынның 25%-ына дейін өтемақы қарастырылған.

Кәсіпорындарды шикізатпен қамтамасыз етуге айрықша көңіл бөлінуде. Осы мақсатта тұрақты жеткізілімді қамтамасыз ететін сүт фермалары, қой шаруашылығы кәсіпорындары және қабылдау пункттері желісі құрылады. Фермерлерге қолдау қайта өңдеуге тапсырылған жұқа және жартылай жұқа жүн көлеміне субсидиялау арқылы да көрсетіледі, бұл бір жағынан өндірушілердің шығындарын азайтып, екінші жағынан қайта өңдеу кәсіпорындарының қуатын толық пайдалануына мүмкіндік береді.

Ішкі нарықты қорғау мақсатында шикізатты экспортқа шығаруға шектеулер енгізілген: майлы дақыл тұқымдарын шығаруға баж салығы қолданылып, тірі мал экспорты квоталанған, сондай-ақ тері мен жүн шығаруға шектеулер қойылған. Бұл шаралар шикізат қорын ел ішінде сақтап, оны қайта өңдеуге бағыттап, елде қосылған құн қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Ғылым және инновациялар: АӨК жаңғыртудың негізі

Президенттің тапсырмаларын орындаудағы маңызды бағыттардың бірі – аграрлық ғылымды дамыту және инновацияларды енгізу. Осы мақсатта Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы (ҰАТО) базасында білім, ғылым және бизнесті біріктіретін вертикалды интеграцияланған агротехнологиялық хаб құрылуда. Қазіргі таңда оның құрамына 33 ұйым – университеттер, ғылыми-зерттеу институттары және тәжірибелік шаруашылықтар кіреді.

Ғылыми салаға қаржылық қолдау жүйелі сипатқа ие: 2025 жылы ҰАТО-ны негізгі қаржыландыру көлемі 2,6 млрд теңгеге артты, ал 2024–2026 жылдары бағдарламалық-мақсатты қаржыландыруға жыл сайын 9,6 млрд теңге бағытталады. Бұл ауыл шаруашылығы кешенінің барлық негізгі бағыттарын – мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығынан бастап қайта өңдеу, ветеринария және органикалық егіншілікке дейін қамтитын ұзақ мерзімді ғылыми-техникалық бағдарламаларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Заманауи зерттеу зертханаларын құруға және халықаралық ынтымақтастыққа айрықша көңіл бөлінуде. 2024 жылдан бастап Қазақстанда Қытаймен бірлескен биологиялық қауіпсіздік зертханасы және дән сапасын анықтайтын зертхана жұмыс істей бастады. 2025 жылғы маусымда органикалық өнімдерді сертификаттау орталығы және халықаралық санитарлық және ветеринарлық стандарттарға сәйкес тамақ қауіпсіздігі зертханасы ашылды. Бұл орталықтар пестицид қалдықтары, микотоксиндер, ауыр металдар және антибиотиктерді талдауға мүмкіндік беріп қана қоймай, «жасыл» өндіріс стандарттарын енгізуге жол ашады.

2024 жылы Ақтөбе облысында Жылқы шаруашылығы және жем­өндіру институтының құрылуы маңызды оқиға болды. Оның қызметі – жылқы тұқымдарын жетілдіру және отандық жем базасын дамытуға бағытталған.

Маңызды ғылыми жобалар қатарына ауыл шаруашылығы өнімдерін генетикалық паспорттау, климатқа бейімделген егіншілік және сенсорлар, дрондар мен AI-мониторинг жүйелерін қолданатын «ақылды фермалардың» цифрлық модельдері кіреді. Қытай, Нидерланды, АҚШ, Франция, Ұлыбритания және басқа елдердің ғылыми орталықтарымен халықаралық ғылыми ынтымақтастық жүргізілуде.

2027–2029 жылдарға «Agri Export» (өнімдерді генетикалық сәйкестендіру, органикалық өнім өндірісі, климатқа төзімді технологиялар) және «Agri Future» (AgriTech-инкубатор, «АӨК-тің 100 жас ғалымы» бағдарламасы, фермерлерді VR/AR арқылы оқыту, жаңа буын цифрлық фермалар) бағдарламалары әзірленген. Бұл бастамалар Қазақстанның АӨК-ін ғаламдық ғылыми желілерге интеграциялауға негіздеп, саланы технологиялық серпінге шығаруға жағдай жасайды.

Осылайша, аграрлық ғылым ауыл шаруашылығын жаңғыртудың басты құрамдас бөлігіне айналып, оның бәсекеге қабілеттілігін, инновациялық сипатын және ұзақ мерзімді тұрақты дамуын қамтамасыз етеді.

«Аталған нәтижелер – аграрлық секторды қажетті ресурстармен қамтамасыз ету бойынша атқарылған жұмыстың тікелей нәтижесі. Ауыл шаруашылығы министрлігі қолдау шараларын жетілдіруді, саясаттың ашықтығы мен нәтижелілігін қамтамасыз етуді және ең бастысы, ауыл тұрғындары мен аграрлар үшін мүмкіндіктерді кеңейтуді жалғастырады», — деп атап өтті Айдарбек Сапаров.

Үкіметтің агроөнеркәсіп кешенінде жүргізіп отырған шаралары Президенттің Жолдауын іске асыруда жүйелі тәсіл қолданылып отырғанын көрсетеді. Сала негізгі бағыттар бойынша – мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығынан бастап терең қайта өңдеу мен ғылыми зерттеулерге дейін тұрақты дамып отыр. Инвестициялық тартымдылық қамтамасыз етіліп, импортты алмастыру мен экспортты көбейтуге қажетті негіз жасалды.

АӨК #Президенттің тапсырмасы #Экономика