Алтын Астық

Ранее по ст. 204-4 Кодекса РК «Об административных правонарушениях» за превышение субъектом внутренней торговли размера торговой надбавки на социально значимые продовольственные товары, установленного законодательством Республики Казахстан о регулировании торговой деятельности влекло предупреждение. С 13 марта 2025 года ст. 204-4 Кодекса за данное нарушение предусмотрен штраф на физические лица, субъекты малого предпринимательства в размере 5, на субъектовсреднего предпринимательства – в размере 35, на субъектов крупного предпринимательства – в размере 150 МРП.

Кроме того, изменения коснулись п. 5 ст. 190 КоАП, которая предусматривает ответственность продавцов (изготовителей, исполнителей) за нарушение законодательства РК о защите прав потребителей, а именно за неисполнение обязанностей по:

• размещению на казахском и русском языках информации о контактных данных продавца, уполномоченного органа в сфере защиты прав потребителей и субъектов досудебного урегулирования потребительских споров, а также информации о праве потребителя обратиться к ним за восстановлением своих нарушенных прав и законных интересов;

• представлению письменного ответа на претензию об устранении нарушений прав и законных интересов потребителя в срок, установленный законодательством РК о защите прав потребителей;

• обеспечению обмена или возврата товара как надлежащего, так и ненадлежащего качества в срок, установленный законодательством РК о защите прав потребителей.

С 13 марта 2025 года ответственность за неисполнение данных обязанностей продавцами, вместо предупреждения начал применяться штраф:

• на физических лиц в размере 5 МРП;

• на субъектов малого предпринимательства – в размере 10 МРП;

• на субъектов среднего предпринимательства – в размере 15 МРП;

• на субъектов крупного предпринимательства – в размере 25 МРП.

В этой связи рекомендуем субъектам предпринимательства внимательно ознакомиться с нововведениями и соблюдать законодательство в сфере торговли и защиты прав потребителей.

Контакты Департамента: 8(716-2) 50-29-89, г.Кокшетау, ул.Аулбекова, 117, каб.№№ 6,25.

Қазақстан Республикасы Сауда және интеграцияминистрлігінің Ақмола облысы бойынша Сауда жәнетұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментікәсіпкерлік субъектілері мен тұтынушыларды«Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» ҚазақстанРеспубликасының Кодексіне өзгерістер ментолықтырулар енгізу жөніндегі түзетулер туралыхабардар етеді. 

​

Бұдан бұрын «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы»ҚР Кодексінің 204-4-бабы бойынша Ішкі саудасубъектісінің Қазақстан Республикасының Саудақызметін реттеу туралы заңнамасында белгіленгенәлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына саудаүстемесінің мөлшерін асырғаны үшін ескерту жасалды.2025 жылғы 13 наурыздан бастап Кодекстің 204-4-бабы осы бұзушылық үшін жеке тұлғаларға, шағынкәсіпкерлік субъектілеріне – 5, орта кәсіпкерліксубъектілеріне – 35, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне-150АЕК мөлшерінде айыппұл көзделген. 

Бұдан басқа, өзгерістер ӘҚБтК-нің 190-бабының5-тармағына қатысты болды, ол сатушылардың(дайындаушылардың, орындаушылардың) ҚРтұтынушылардың құқықтарын қорғау туралызаңнамасын бұзғаны үшін, атап айтқанда, ӘҚБтК бойынша міндеттерді орындамағаны үшін жауапкершілігін көздейді: 

• сатушының, тұтынушылардың құқықтарын қорғаусаласындағы уәкілетті органның жәнетұтынушылық дауларды сотқа дейін реттеу субъектілерінің байланыс деректері туралыақпаратты, сондай-ақ тұтынушының бұзылғанқұқықтары мен заңды мүдделерін қалпына келтіруүшін оларға жүгіну құқығы туралы ақпаратты қазақжәне орыс тілдерінде орналастыруға; 

• Қазақстан Республикасы Тұтынушылардыңқұқықтарын қорғау туралы заңнамасындабелгіленген мерзімде Тұтынушының құқықтарымен заңды мүдделерін бұзушылықтарды жоютуралы шағымға жазбаша жауап беру; 

• Қазақстан Республикасы Тұтынушылардыңқұқықтарын қорғау туралы заңнамасындабелгіленген мерзімде тиісті және тиісті емессападағы тауарды айырбастауды немесе қайтарудықамтамасыз ету. 

2025 жылғы 13 наурыздан бастап сатушылардыңосы міндеттерді орындамағаны үшін жауапкершілікескертудің орнына айыппұл қолданыла бастады: 

Департаменттің байланыстары: 8(716-2)50-29-89,Көкшетау қаласы, Әуелбеков көшесі, 117, каб.№ 6, 25.

​Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің406-бабына сәйкес, сатып алу-сату шарты бойыншабір тарап мүлікті екінші Тарапқа меншікке, шаруашылық жүргізуге немесе жедел басқаруғаберуге міндеттенеді, ал Сатып алушы бұл мүліктіқабылдауға және ол үшін белгілі бір ақшалайсоманы төлеуге міндеттенеді.

​Сыйлық сертификаты жағдайында тұтынушыенгізген ақша алдын-ала төлем болып табылады, яғни тауарды болашақта сатып алуға аванс ретінде береді.

Алайда, сатып алу-сату шартыныңжасалмағаны, сатушы мен сатып алушы сатып алу-сату қатынастарына әлі кірмеген, өйткені Тараптарарасында оның маңызды шарты – тауар туралыкелісім жоқ (ҚР АК 393-бабының 1-тармағы).

“Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы” ҚРЗаңының 28-бабының 1, 4-тармақтарына сәйкессатушы (дайындаушы, Орындаушы) сатушының(дайындаушының, Орындаушының) жұмысрежимін ескере отырып, тұтынушыға қолайлыуақытта тиісті сападағы тауарды (жұмысты, көрсетілетін қызметті) еркін таңдауды қамтамасызетуге міндетті. Тұтынушыны өзіне қажет емесмөлшерде және (немесе) ассортиментте тауар(жұмыс, қызмет) сатып алуға мәжбүрлеуге тыйымсалынады. Қазақстан Республикасыныңзаңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, тауарды (жұмысты, көрсетілетін қызметті) таңдаукезінде қандай да бір артықшылықтарды, тікелейнемесе жанама шектеулерді белгілеуге жолберілмейді. Яғни, заң сатушыға тауарды сатыпалуда тұтынушыларға қандай да бір шектеулерқоюға тыйым салады. Төлем жасалғандықтан жәнетұтынушы сатушыдан тауарды таңдау құқығынсатуды талап етуге құқылы.

Көрсетілген Заңның 42-4-бабына сәйкесқұқықтары мен заңды мүдделері бұзылғантұтынушы сатушыға (дайындаушыға, Орындаушыға) құқықтар мен заңды мүдделердіңбұзылуын жою туралы шағыммен жүгінугеқұқылы. Егер сатушы тұтынушының шағымыналған күннен бастап күнтізбелік он күн ішіндежазбаша жауап бермесе, онда сіз тұтынушылардыңқұқықтарын қорғау саласындағы функциялардыжүзеге асыратын тиісті мемлекеттік органдарғанемесе сотқа талап арызбен жүгіне аласыз.

Әйтпесе, АК-нің 953-бабы сатушығақолданылады: заңнамада немесе мәміледебелгіленген негіздерсіз мүлікті басқа адамныңесебінен сатып алған немесе сақтаған (негізсізбайытылған) адам негізсіз сатып алынған немесежинақталған мүлікті соңғысына қайтаруға міндетті.

Если в подарочном сертификате на приобретения подарка истек срок действия,  имеет ли потребитель потребовать от продавца использовать его? 

Согласно статье 406 Гражданского кодекса Республики Казахстан, по договору купли-продажи одна сторона обязуется передать имущество в собственность, хозяйственное ведение или оперативное управление другой стороне, а покупатель обязуется принять это имущество и уплатить за него определенную денежную сумму. 

В случае же с подарочным сертификатом деньги, которые внес потребитель, являются предоплатой, то есть авансированием будущей покупки товара. 

Однако сам договор купли-продажи еще не заключен, продавец и покупатель еще не вступили в отношения по купле-продаже, поскольку между сторонами отсутствует соглашение о его существенном условии – товаре (пункт 1 ст. 393 ГК РК).   

В соответствии с пунктами 1, 4 ст. 28 Закона РК «О защите прав потребителей», продавец (изготовитель, исполнитель) обязан обеспечить потребителю свободный выбор товара (работы, услуги) надлежащего качества в удобное для потребителя время с учетом режима работы продавца (изготовителя, исполнителя). Запрещается принуждать потребителя приобретать товар (работу, услугу) в ненужном ему количестве и (или) ассортименте. Установление каких-либо преимуществ, прямых или косвенных ограничений при выборе товара (работы, услуги) не допускается, за исключением случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.

То есть Закон запрещает продавцу устанавливать какие-либо ограничения для потребителей в приобретении товара. И так как платеж был осуществлен, и потребитель имеет право требовать от продавца реализации своих прав на выбор товара.

Согласно ст. 42-4 указанного Закона, потребитель, права и законные интересы которого нарушены, вправе обратиться к продавцу (изготовителю, исполнителю) с претензией об устранении нарушений прав и законных интересов. Если же продавец в течение десяти календарных дней со дня получения претензии потребителя продавец не представил письменный ответ, то Вы можете обратиться в соответственные государственные органы, осуществляющие функции в сфере защиты прав потребителей или с иском в суд.

В ином случае к продавцу будетприменяться статья 953 ГК: лицо, которое без установленных законодательством или сделкой оснований приобрело или сберегло имущество (неосновательно обогатилось) за счет другого лица, обязано возвратить последнему неосновательно приобретенное или сбереженное имущество.

3.Дәлелдерді жинаңыз – чек, банктік түбіртек, тауардың фото/видео дәлелдері және куәгерлердіңайғақтарын жинаңыз.4.Тұтынушылардың құқықтарын қорғау органдарына жүгініңіз – егердүкен қайтарудан бас тартса, арнайы органдарғанемесе сотқа арыз беруге болады.Сатушы заңбұзса, жауапқа тартылуы мүмкін!Осылай сіз өзқұқығыңызды қорғай аласыз! 

Что делать, если продавец отказывается принимать товар обратно? 

Иногда продавцы не знают закон или намеренно отказываются выполнять требования потребителя. Что делать, если вам не разрешают вернуть или обменять товар?

Алгоритм действий:

1.Спокойно объясните продавцу, что согласно статье 14 Закона “О защите прав потребителей” вы имеете право вернуть качественный товар в течение 14 дней.

2.Напишите официальную претензию в магазин и сохраните её копию у себя.

3.Соберите доказательства – чек, банковский платеж, фото/видео товара, свидетельские показания.

4.Обратитесь в органы защиты прав потребителей – если магазин отказывается выполнять закон, подайте жалобу в соответствующие инстанции или в суд.

Если продавец нарушает закон, он может быть привлечен к ответственности!

Қазіргі заманғы нарық жағдайында тұтынушылардың құқықтарын қорғау коммерциялық қатынастардың жұмыс істеуіндегі маңызды құрамдас бөлікке айналуда. Бұл әсіресе қызмет көрсету саласында өзекті, себебі алдын ала төлемді қайтару және келісімшарттық міндеттемелерді орындау мәселелері көптеген азаматтар үшін өзекті болып қалады. Мұндай жағдайдың айқын мысалы ретінде жақында Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігінің Ақмола облысы бойынша сауда және тұтынушылар құқықтарын қорғау департаменті (әрі қарай – Департамент) тіркеген инцидентті айтуға болады. 

Көкшетау қаласының тұрғыны  «М» (бұданәрі-тұтынушы) 2025 жылғы 8 ақпанда өтетін «F»студиясында кірпік ұзарту бойынша базалық курсқажазылды. Жазбаны растау үшін ол студия иесінің жекетелефон нөміріне қаражат аударып, 50 000 теңгекөлемінде алдын ала төлем жасады, бұл ретте чекберілмеді. Алайда, жеке жағдайларға байланысты тұтынушы курсқа қатыса алмады және студия иесінеақшаны қайтару туралы өтінішпен жүгінді. 

Сұрауға жауап ретінде тұтынушы бас тартуға тапболды, бұл Департаментке жүгінуге негіз болды. 

​Өтінішті алғаннан кейін Департамент«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сүйене отырып, жұмыс жүргізді. Нәтижесінде тұтынушы өз құқықтарынқорғауда заңгерлік кеңес пен қолдау алды. Өз кезегіндетұтынушы талапты студияға жіберді, онда ол өзқұқықтарының бұзылғанын атап өтті және ақшанықайтаруды талап етті. Нәтижесінде оң нәтиже болды – 50000 теңге мөлшеріндегі алдын ала төлем сомасытолығымен қайтарылды. 

Бұл жағдай тұтынушылардың өз құқықтары туралыхабардар болуының маңыздылығын көрсетеді.Қазақстан Республикасының қолданыстағызаңнамасына сәйкес, егер қызмет көрсету мүмкінболмаса, тұтынушы шартты бұзуға және алдын ала төлемді қайтаруға құқылы. 

«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы»Қазақстан Республикасы Заңының 8 және 8-1-баптарынасәйкес әрбір тұтынушы тауарларды немесе көрсетілетін қызметтерді сатып алуға, сондай-ақ егер қызметкөрсетілмесе, оны бұзуға еркін шарт жасасуға құқылы. 

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің686-бабына сәйкес тұтынушы Орындаушы нақтышеккен шығыстарды ғана төлей отырып, кез келгенуақытта өтеулі қызметтер көрсету шартын орындауданбас тартуға құқылы. 

Заңнама сонымен қатар сатушылардың(орындаушылардың) чектер беру жөніндегіміндеттемелерін нақты белгілейді. Атап айтқанда,«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы»Қазақстан Республикасы Заңының 33-бабы сатушыдантұтынушының бақылау (тауар) чегін алу құқығы туралыақпаратты орналастыруды талап етеді, бұл ережені бұзуәкімшілік санкцияларға әкелуі мүмкін. Бұл жағдайдазаңды бұза отырып, чектің болмауы Департаменткежүгінудің тағы бір негізі болды. 

Тұтынушылардың құқықтарын қорғау мемлекеттікоргандар үшін басымдық болып табылатынын естеұстаған жөн. Егер сіз осындай жағдайға тап болсаңызжәне Сіздің құқықтарыңыз бұзылса, шетте қалмаңыз.Департаментке жүгіну білікті маман алуға мүмкіндікбереді. 

Бұл оқиға Сіздің құқықтарыңыз туралы хабардарболу және өз мүдделеріңізді қорғаудан қорықпауқаншалықты маңызды екендігінің айқын мысалы болыптабылады. Әрбір тұтынушы шарт талаптары бұзылғанжағдайда сапалы қызмет көрсетуді және ақшалайқаражатты қайтаруды талап етуге құқылы.Тұтынушылардың құқықтарын қорғау екінші рөлдердеқалмауы керек және мемлекеттік органдар өзқұқықтарын бұзған кез келген адамға көмектесугедайын. 

Егер Сіз осындай жағдаймен бетпе-бет келсеңіз, Департаментке e-Otinish жүйесі арқылы немесе келесімекенжайы бойынша хабарласа аласыз: Көкшетау қаласы, Е. Әуелбеков көшесі, 117, каб. 6, немесе байланыс сенім телефонына қоңырау шалуыңызға болады: 8-716-2-50-29-89, кеңес алу және құқықтарыңызды қорғау бойынша көмек алу үшін. 

Онлайн-сауда мен маркетплейстердің белсендідамуы жағдайында тұтынушылардың құқықтарынқорғау маңызды аспектілердің біріне айналуда. Соңғыжылдары интернет арқылы сатып алу кезінде көптегенадамдар өз құқықтарының бұзылуына тап болды, бұлмемлекеттік органдардың араласуын қажет етеді.Мұндай жағдайдың мысалы ретінде теледидардымаркетплейс арқылы сатып алған тұтынушы Т. – Мен болған оқиға болды.

Ағымдағы 2025 жылдың басында тұтынушы т. маркетплейс дүкендерінің бірінде құны 4 145 теңгеболатын Samsung 109 см теледидарға тапсырыс берді.Төлем толық көлемде жүргізілді, бұл тиісті төлемқұжатымен расталады. 

Алайда, келесі күні тапсырысты сатушы біржақтытәртіпте жойды. Сатушы көрсеткен бас тартудың себебі«қоңырау шала алмады”. Бұл ретте электрондық пошта,СМС, қосымшадағы хабарламалар немесе ресми бас тарту сияқты баламалы байланыс тәсілдеріұсынылмады. Бұл жағдай тұтынушыда әділ сұрақтартуғызды, өйткені тапсырысты алдын-ала ескертусізресми себептермен жою оның құқықтарын бұзады.

«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы»

Қазақстан Республикасы Заңының 8-1-бабынасәйкес сатушы сатып алу-сату шарты бойынша міндеттемелерді тиісінше орындауға міндетті.  

Сатушы келісімшарт талаптарын ерікті түрдеөзгертуге құқылы емес, оның ішінде төлемнен кейінтапсырыстың күшін жою, бұған сенімді жәненегізделген себептер келтірмейді. 

Өз құқықтарының бұзылуына байланыстытұтынушы Т.Ақмола облысы бойынша МТИ сауда жәнетұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментіне (бұдан әрі-Департамент) жүгінді. Департаментсатушының іс-әрекеті заңнама нормаларына сәйкес келмейтінін және тұтынушының құқықтарынбұзатынын растады. Тұтынушының өтініштеріне жауапретінде Департамент өз құзыреті шеңберіндесатушымен ақпараттық жұмыс жүргізді. Оныңбарысында сатушыға сатып алушылар алдындағыміндеттері туралы, оның ішінде тауар туралы толықақпарат беру, шарт бойынша міндеттемелерді орындаужәне жеткізу мерзімдерін сақтау қажеттілігі туралыхабарланды. Нәтижесінде жағдай шешілді: сатушы өзміндеттемелерін орындап, тауар жеткізді, ал тұтынушыТ. Samsung 109 см теледидарын бастапқы құны 4 145теңге алды. 

Сатушылар мен маркетплейстің сатып алушылармен тиісті қарым-қатынасты қамтамасыз етуі және сатып алу-сату шарттарының талаптарын қатаң сақтауы маңызды, бұл тұтынушылардың электрондық саудағадеген сенімін арттыруға және болашақта мұндайоқиғаларды болдырмауға көмектеседі. 

Нарушение прав потребителя при онлайн-покупке: случай с отменой заказа через маркетплейс

В условиях активного развития онлайн-торговли и маркетплейсов, защита прав потребителей становится одним из важнейших аспектов. В последние годы всё больше людей сталкиваются с нарушениями своих прав при совершении покупок через интернет, что влечёт за собой необходимость вмешательства государственных органов. Примером такого случая стал инцидент с потребителем Т., который приобрёл телевизор через маркетплейс.

В начале текущего 2025 года потребитель Т. сделал заказ телевизора Samsung 109 см стоимостью 4 145 тенге в одном из магазинов маркетплейса. Оплата была произведена в полном объёме, что подтверждается соответствующим платёжным документом.

Однако уже на следующий день, заказ был в одностороннем порядке отменён продавцом. Причина отмены, указанная продавцом, – “не смогли дозвониться”. При этом альтернативные способы связи, такие как электронная почта, СМС, уведомления в приложении или официальный отказ, не были предложены. Эта ситуация вызвала справедливые вопросы у потребителя, поскольку отмена заказа по формальной причине без предварительного уведомления нарушает его права.

Согласно статье 8-1 Закона Республики Казахстан «О защите прав потребителей» продавец обязан надлежащим образом исполнять обязательства по договору купли-продажи. 

Согласно статье 24 Закона Республики Казахстан “О защите прав потребителей”, продавец (или изготовитель) обязан продать товар по указанной стоимости, а потребитель вправе приобрести товар согласно указанной цене, которая должна быть зафиксирована в ярлыке цены на витринах торгового объекта. В данном случае цена была зафиксирована на маркетплейсе, и покупатель не должен сталкиваться с изменением этой цены или отменой заказа без должных причин.

Продавец не имеет права произвольным образом изменять условия договора, включая отмену заказа после оплаты, не предоставив убедительных и обоснованных причин для этого.

В связи с нарушением своих прав, потребитель Т. обратился в Департамент торговли и защиты прав потребителей МТИ по Акмолинской области (далее-Департамент). Департамент подтвердил, что действия продавца не соответствуют нормам законодательства и нарушают права потребителя. В ответ на заявления потребителя, Департамент в рамках своей компетенции провёл информационную работу с продавцом. В ходе, которой продавец был уведомлён о его обязанностях перед покупателями, в том числе о необходимости предоставлять полную информацию о товаре, исполнять обязательства по договору и соблюдать сроки поставки.  В результате ситуация была разрешена: продавец исполнил свои обязательства и поставил товар, а потребитель Т. получил телевизор Samsung 109 см по первоначальной стоимости 4 145 тенге.

Важно, чтобы продавцы и маркетплейсы, обеспечивали надлежащую коммуникацию с покупателями и строго исполнили условия договоров купли-продажи, что поможет повысить доверие потребителей к электронной торговле и избежать подобных инцидентов в будущем.