Архив за день: 4 февраля, 2025

Интервью с представителем Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан по Акмолинской области Джанбековой ГульнарХамитовной. – Гульнара Хамитовна расскажите пожалуйста, какие меры принимаются в Казахстане по защите прав граждан? – В последние годы наша страна достигла определённых успехов в области прав человека путём реализации ряда важных инициатив. Проводится … Читать далее →

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің Ақмола облысы бойынша өкілі Джанбекова ГүлнәрХамитқызымен сұхбат. – Гүлнар Хамитқызы Қазақстандаазаматтардың құқықтарын қорғау бойынша қандай шаралар қабылданып жатқанын айтыпберіңізші? – Соңғы жылдары біздің еліміз бірқатармаңызды бастамаларды іске асыру арқылы адамқұқықтары саласында белгілі бір жетістіктерге қолжеткізді. Адам құқықтары саласындағы халықаралықстандарттарды ұлттық заңнамаға енгізу бойынша жоспарлы жұмыс жүргізілуде. Атап айтқанда, сот төрелігін қамтамасыз етуде және тиімді құқыққорғау институттарын қалыптастыруда адамқұқықтарын қорғауға бағытталған ауқымдыконституциялық реформа жүргізілді. “Қазақстан Республикасындағы Адамқұқықтары жөніндегі уәкіл туралы” жаңаКонституциялық заңды қабылдау арқылы адамқұқықтары жөніндегі уәкілдің рөлі мен мәртебесікүшейтілді. Конституцияның 83-1-бабының нормаларыменуәкіл қызметінің міндеттері, Тәуелсіздік кепілдігіжәне өкілеттіктерді жүзеге асыру кезіндегіесептілік бекітілді. Адам құқықтары жөніндегі уәкіл-адам меназаматтың құқықтары мен бостандықтарынқорғаудың, олардың сақталуы мен құрметтелуініңмемлекеттік кепілдігін қамтамасыз ету мақсатындаҚазақстан президентінің ұсынуы бойыншаҚазақстан Парламентінің Сенаты сайлайтынҚазақстан Республикасындағы лауазымды адам. Бұл институт адам құқықтарын мемлекеттіклауазымды тұлғалардың қол сұғушылықтарынанқорғауға, заңнама мен құқық қолданупрактикасының дамуын қамтамасыз етуге, ағартушылық бағдарламаларды әзірлеуге жәнеенгізуге арналған. Адам құқықтары жөніндегі уәкіл-ешқандаймемлекеттік органға бағынбайтын және тек азаматтардың мүддесі үшін әрекет ететін тәуелсізтұлға. Ол өз қызметін заңдылық, құқықтықадамгершілік және әділеттілік принциптерінегізінде жүзеге асырады. Алайда, ескерту бар. Біз жоғары қадағалау органын, соттарды жәнесотқа дейінгі тергеуді жүзеге асыратын органдардыалмастырмаймыз. Комиссардың алдында тұрған міндет бір жәнеол Конституцияда айқындалған. Бұл адамның және азаматтың бұзылған құқықтары менбостандықтарын қалпына келтіруге жәрдемдесу, адам мен азаматтың құқықтары менбостандықтарын ілгерілету. Қазақстандық Омбудсмен институтыныңбарлық жұмысы оны шешуге бағытталған. – Омбудсмен институты дегеніміз не? – Омбудсмен институтына тікелей Адамқұқықтары жөніндегі уәкіл, оның өңірлердегіөкілдері, Адам құқықтары жөніндегі уәкілдіңқызметін қамтамасыз ететін адам құқықтарыжөніндегі Ұлттық Орталық тұлғасындағы жұмысорганы кіреді. Уәкілдің жанында консультативтік-кеңесшіоргандар жұмыс істейді: Адам мен азаматтыңқұқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындажұмыс тәжірибесі бар адамдардан тұратынсараптамалық кеңес; Ұлттық алдын алу тетігініңқатысушыларын үйлестіруді жүзеге асыратынҮйлестіру кеңесі. Ұлттық алдын алу тетігі қатысушыларының өзқызметіндегі абсолютті тәуелсіздігін атап өткенжөн. Омбудсмен институты-бұл азаматтардыңшағымдарына жауап беруге арналған орган ғанаемес, сонымен қатар елдің бүкіл құқықтық тетігінреформалау мен жаңғырту процесінің маңыздықатысушысы. Институттың жұмысы азаматтардыңмемлекеттік органдарға және тұтастай құқықтықжүйеге деген сенімін нығайтуға айтарлықтай ықпалетеді. Уәкіл мемлекеттік органдардың іс-әрекеттеріндегі заңдылықты бақылаудықамтамасыз етеді, құқықтық мәдениет деңгейінарттыруға және халық арасында құқықтық сананықалыптастыруға ықпал етеді. Уәкілдің халықаралық ұйымдармен жәнесеріктестермен өзара іс-қимылы біздің еліміздіадам құқықтары саласындағы сындарлы диалог пенынтымақтастық үшін неғұрлым ашық ете отырып, Қазақстанның халықаралық аренадағы құқыққорғау қызметінің көкжиегін кеңейтуге мүмкіндікбереді. – Адам құқықтары жөніндегі уәкілдіңөкілдері туралы толығырақ айтып беріңізшіжәне олар қандай функцияларды орындайды? – Уәкілдің міндеті күрделі және көп қырлыболып табылады, әсіресе, әртүрлі әлеуметтік-экономикалық жағдайлары бар елді мекендердіңедәуір саны бар Қазақстан Республикасының кеңаумағы контекстінде. Барлық өңірлердің тиімді жұмысы менқамтылуын қамтамасыз ету үшін адам құқықтарыжөніндегі уәкілдің құрылымында әрбір облыстажәне Республикалық маңызы бар қалада әрекетететін өкілдер көзделген. Жақында ғана, ағымдағы жылдың 9қаңтарында мені Ақмола облысы бойынша адамқұқықтары жөніндегі уәкілдің өкілі етіптағайындады. Аймақтардағы адам құқықтарыжөніндегі уәкіл өкілдерінің жұмысы ерекшемаңызға ие, өйткені ол елдің әр түкпіріндегіазаматтардың құқықтарының бұзылуына жедел денқоюға бағытталған. Орталық аппарат пен өңірлік өкілдерарасындағы тиімді өзара іс-қимыл нәтижесіндебарлық деңгейдегі азаматтардың құқықтары менбостандықтарын қорғаудың кешенді жүйесіқұрылады. Өкілдер келесі функцияларды орындайды:  ✓ Өңірлік мониторинг. Жергілікті жерлердегіадам құқықтарының жағдайына мониторингжүргізеді, белгілі бір саладағы бұзушылықтартуралы ақпарат жинайды. Айта кету керек, өкілдербұзушылықтарды анықтап қана қоймай, туындағанмәселелерді, соның ішінде медиация менкеліссөздердің көмегімен жедел шешуге тырысады. ✓ Шағымдарды қабылдау және беру. Әраймақта өкілдер шағымдармен уәкілге жүгінгісікелетін азаматтар үшін негізгі байланыс нүктелеріболып табылады. Олар азаматтардан шағымдардықабылдайды, оларды орталық кеңсеге жібередінемесе мүмкін болса, жергілікті өзін-өзі басқаруоргандарымен өзара әрекеттесу арқылы жергіліктімәселелерді шешеді. ✓ Жергілікті деңгейде ұсыныстарды әзірлеужәне іске асыру. Өкілдер адамның құқықтары менбостандықтарына қатысты мәселелерді шешуге,оның ішінде жергілікті билікке аймақтағыжағдайды жақсарту бойынша ұсыныстар беру арқылы тікелей әсер етеді. Мұндай ұсынымдаразаматтардың әлеуметтік құқықтарын қамтамасызету (мысалы, Денсаулық сақтау немесе білім беру саласында), сондай-ақ азаматтарды құқық қорғауоргандарының заңсыз әрекеттерінен қорғаумәселелеріне де қатысты болуы маңызды. ✓ Профилактикалық қызмет. Жергілікті өкілдеразаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыруғабағытталған іс-шараларды ұйымдастыруға белсендіқатысады, сондай-ақ олардың құқықтары мен осықұқықтарды қорғау тәсілдерін түсіндіру үшінхалықтың әртүрлі топтарымен тұрақты кездесулерөткізеді. – Азаматтар не туралы жиі шағымданады?Қандай құқықтар ең көп бұзылады? Адамқұқықтары жөніндегі уәкілге қандайпроблемалар жиі жүгінеді? – Халықтың адам құқықтарын қорғау деңгейінеқанағаттануын бағалайтын әмбебап индикатор бар. Бұл жолданымдардың саны. 2024 жылы Адам құқықтары жөніндегі уәкілгежолданымдар саны едәуір өсті, бұл азаматтардыңқұқық қорғау институтына деген сенімініңартқанын көрсетеді. Сонымен, Омбудсменкеңсесіне 6 748 жолданым келіп түсті, бұл 2023жылмен салыстырғанда 11% – ға артық. Жолданымдарды қарау шеңберінде 94лауазымды тұлға тәртіптік жауапкершілікке, 5 -әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Уәкілетті өкілдердің көмегімен 4 қылмыстық істіркелді. Ақмола облысы бойынша Адам құқықтарыжөніндегі уәкіл өкілінің атына 2024 жылымедициналық қызмет көрсету, еңбек заңнамасы,құқық қорғау органдарының қызметі, әлеуметтікмәселелер және сот шешімдерімен келіспеумәселелері бойынша 148 жолданым келіп түсті. … Читать далее →

Защита прав женщин в Казахстане и расширение их возможностей В последние годы наша страна достигла определённых успехов в области прав человека путём реализации ряда важных инициатив. Казахстан является участником ключевых международных соглашений и документов, направленных на защиту прав женщин и расширение их … Читать далее →

Қазақстандағы әйелдердің құқықтарынқорғау және олардың мүмкіндіктерін кеңейту Соңғы жылдары біздің еліміз бірқатар маңыздыбастамаларды жүзеге асыру арқылы адамқұқықтары саласында белгілі бір жетістіктергежетті. Қазақстан әйелдердің құқықтарын қорғауғажәне олардың мүмкіндіктерін кеңейтугебағытталған негізгі халықаралық келісімдер менқұжаттардың қатысушысы болып табылады. Олардың ішінде әйелдердің жағдайын жақсартужөніндегі Бейжің іс-қимыл платформасы, әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлықнысандарын жою туралы БҰҰ Конвенциясы,сондай-ақ әйелдердің саяси құқықтары және ерлермен әйелдердің еңбегіне тең сыйақы туралы конвенция бар. Бұл құжаттар елдің гендерлік теңдікқағидаттарына берілгендігін көрсетеді. 2024 жылғы 7 маусымда Қазақстан алғаш ретәйелдерге қатысты кемсітушілікті жоюмәселелерімен айналысатын CEDAW комитетінің(аудармада – әйелдерге қатысты кемсітушіліктіжою комитеті) құрамында ұсынылды. Бұл ОрталықАзия үшін халықаралық құқық қорғаупроцестеріндегі маңызды қадам болды.  БҰҰ-ның орнықты даму мақсаттарына қол жеткізу үшін Қазақстан заңнамалық деңгейде ерлермен әйелдер құқықтарының теңдігін қамтамасызетеді. 2024 жылдың 16 маусымынан бастап әйелдермен балаларды қорғауды күшейтуге бағытталғанзаң күшіне енді. Онда зорлық-зомбылық үшінжауапкершіліктің қатаң шаралары және отбасыинститутын нығайту шаралары қарастырылған.  Үкімет сондай-ақ 2024-2027 жылдарға арналғангендерлік теңдікті ілгерілету жөніндегі іс-қимылжоспарын бекітті.   Қылмыстық-процестік кодексіне зардапшеккендерге арнаулы әлеуметтік қызметтер менөтемақы алуға мүмкіндік беретін өзгерістеренгізілді. Полицияда әйелдер мен балаларға қатыстыістерді тергеу бойынша арнайы тергеу топтарықұрылды, оларға 260-тан астам әйел тергеушітартылды. Елдегі дағдарыс орталықтары тұрмыстықзорлық-зомбылық құрбандарына қолдау көрсетеді.2024 жылы мұндай орталықтарға 5,5 мың әйелжүгінген, оның 3,7 мың – балаларымен бірге қамтиды. Уәкіл институты отбасылық-тұрмыстықзорлық-зомбылыққа қарсы іс-қимыл туралы арнайыбаяндама дайындады. Ол елдегі жағдайды,халықаралық тәжірибені және осы мәселеменкүресудің ұлттық шараларын талдайды.Баяндамада гендерлік кемсітушілікті жоюға жәнетеңдік мәдениетін дамытуға бағытталғанмемлекеттік органдарға арналған ұсынымдар бар.Кейбір ұсыныстар қазірдің өзінде жүзеге асырылды: отбасылық-тұрмыстықзорлық-зомбылық үшін жауапкершілік күшейтілді, қылмыстың алдын алу және зардап шеккендердіоңалту жұмыстары жүргізілуде. 2024 жылы әйелдер құқығын бұзу мәселелерібойынша жолданымдар саны өткен жылменсалыстырғанда екі есеге жуық өсті. Көбінесе оларотбасындағы зорлық-зомбылыққа, мүліктікдауларға және алимент міндеттемелеріне қатысты. Мемлекеттік органдар азаматтық қоғаминституттарымен бірлесіп гендерлік теңдікмәдениетін қалыптастыру, стереотиптерді еңсеружәне Қазақстанда әйелдер мен қыздар үшінқауіпсіз орта құру жөніндегі жұмыстыжалғастыруда.