Темір жол машиналарын жасау саласында алдағы екі жылда 3 мыңнан астам жұмыс орны ашылады «Болашақта Қазақстан Еуразия континентінің маңызды көлік торабы болуы керек. Бұған қол жеткізу үшін теміржол инфрақұрылымын дамытуды және отандық машина жасау салаларын жаңғыртуды жалғастыру қажет» Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті 2024 жыл темір жол машина жасау саласындағы қазақстандық зауыттар үшін өндіріс көлемі бойынша рекордтық жыл болды: 124 локомотив, 2 565 жүк және 122 жолаушы вагоны. Өндіріс көлемінің артуы жылжымалы құрамды жаңартуға және импортқа тәуелділікті азайтуға мүмкіндік берді. Жыл сайын миллиондаған жолаушылар еліміздің түкпір-түкпіріне саяхат жасап, темір жол машина жасау кәсіпорындары жұмыс орындарын ашып, өңірлерді дамытып, Қазақстанның экономикалық әлеуетін арттыруда. Еліміздегі темір жолдардың ұзындығы 21 мың шақырымды құрайды, 2024 жылы сол жолдармен 21 миллионға жуық жолаушы мен 430 миллион тоннадан астам жүк тасымалданған. Соңғы 10 жылда Қазақстанда 600-ге жуық вагон жаңартылды. 2024 жылы 143 жаңа вагон, соның ішінде елімізде шығарылған вагондар пайдалануға берілді, бұл «Қызылорда-Семей», «Астана-Көкшетау», «Павлодар-Алматы», «Павлодар-Туркестан», «Жезқазған-Алматы», «Актөбе-Атырау» және «Маңғыстау-Атырау» бағыттарында тасымалдау сапасын арттыруға мүмкіндік берді. 2025 жылы тағы 226 вагон беріледі деп күтілуде, бұл парктың тозу көрсеткішін 44-тен 38%-ға дейін төмендетіп, жолаушыларға қолайлы жағдай туғызады. Жаңа вагондар заманауи климаттық бақылау жүйелерімен, жақсартылған дыбыс оқшаулауымен және ыңғайлы ұйықтайтын орындарымен жабдықталған. Бұл ел бойынша саяхаттау ыңғайлы болып, қызмет көрсету деңгейінің жақсарғанының дәлелі. Темір жол машина жасау көлік инфрақұрылымының дамуына ғана емес, сонымен қатар жұмыс орындарын құру арқылы жұмыссыздықты азайтуға да әсер етеді. Саладағы 60 отандық кәсіпорында 8 мыңға жуық адам жұмыс істейді. 2024 жылы Астана, Қостанай және Екібастұз қалаларында 215 адамды жұмыспен қамтамасыз ететін жаңа өндіріс орындары ашылды. Алдағы екі жылда Қазақстанда 3000 жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік беретін 12 инвестициялық жоба жүзеге асырылады. Саладағы жұмысшылардың орташа жалақысы қазірдің өзінде 440 мың теңгені құрап, мамандарға сұраныс артып келеді. Салада шамамен 3500 жаңа кадрлар қажеттілігі бар, оларды даярлау 39 жоғары оқу орны мен 39 колледжде жүргізілуде. 2024 жылы темір жол машина жасау саласына 23,2 млрд теңге инвестиция салынды. Жылжымалы құрамды өндіру көлемі 5 есе өсті. Бұл жаңа зауыттарды іске қосып, импортқа тәуелділікті азайтуға мүмкіндік берді. 2025 жылы Атырау облысында жүк вагондарын өндіру басталады. Зауыттың жобалық қуаттылығы жылына 6000 бірлік құрайды. Мұнда 20 миллиард теңге инвестиция тартылып, 180 жұмыс орны ашылады. Биыл Жамбыл облысында локомотивтеріне сервистік қызмет көрсететін зауыт іске қосылады, жобалық қуаты – жылына 50 бірлік. Солтүстік Қазақстан облысында платформалық вагондар мен жолаушылар вагондарын шығару, сондай-ақ тез бұзылатын жүктерді тасымалдауға арналған термос вагондарын шығарудың екінші кезеңі басталады. Сондай-ақ биылғы жылы Қарағанды облысында дөңгелек жұптары мен Атырауда локомотивтердің тіреу бөренелерінің өндірісі басталады. Ал 2028 жылға қарай Қазақстанда жаңа буындағы жүк электровоздары пайда болады, оларды өндіру 40%-ға арзанырақ және қолданыстағы үлгілерге қарағанда 20%-ға тиімдірек болады. Көлік министрлігінің мәліметінше, 2024 жылы 1 400 шақырым теміржол жөнделеді. Қазіргі уақытта 1 100 шақырым жаңа жолдар салынуда, оның ішінде «Достық-Мойынтыда», бұл учаскенің өткізу қабілетін 5 есеге арттырып, халықаралық транзитті жақсартады. Алматы айналмалы темір жолы өңірдің теміржол желісіне түсетін жүктемені азайтады, ал «Дарбаза-Мақтаарал» оңтүстік өңірлерде жаңа көлік байланыстарын жасайды. Сонымен қатар, «Қызылжар» мен «Мойынты» стансалары арасында теміржол құрылысын салу жоспарлануда, бұл халықтың ұтқырлығын арттырып, көлік логистикасын жеңілдетеді. Бүгінгі таңда Қазақстанның теміржол машина жасау саласында өндірісті оқшаулау 70%-ға жетеді, бұл сыртқы жеткізілімдерге тәуелділікті төмендетеді. Жаңа кәсіпорындардың ашылуы ел ішінде вагондарды, локомотивтер мен бөлшектерді көбірек өндіруге мүмкіндік беріп, теміржол көлігін сенімді әрі қолжетімді етеді. Қанат Шарлапаев, ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрі: «Қазақстанның теміржол саласы рекордтар жаңартып келеді. Өткен жылдың соңындағы 124 локомотив, 2 565 жүк вагоны және 122 жолаушылар вагоны – бұл жай ғана сандар емес, ол экономикалық өсу, жаңа жұмыс орындары мен Қазақстандағы қуатты өндірісіміздің, соның ішінде тәуелсіздігіміздің тірегі. Бүгінде біз вагондар мен локомотивтердің рекордтық санын шығарып қана қоймай, отандық өнеркәсіптің болашағын құрудамыз». Бұл шаралардың барлығы қазақстандықтардың өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған: жаңа вагондар азаматтарымызды тасымалдауды ыңғайлы етіп, жаңа зауыттар өңір тұрғындарын жұмыспен қамтамасыз етіп, ал инфрақұрылымды жаңғырту саяхат пен бизнес үшін көбірек мүмкіндіктер ашады.
Интервью с представителем Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан по Акмолинской области Джанбековой ГульнарХамитовной.
– Гульнара Хамитовнарасскажите пожалуйста,какие меры принимаются в Казахстане по защите прав граждан?
– В последние годы наша страна достигла определённых успехов в области прав человека путём реализации ряда важных инициатив.
Проводится планомерная работа по внедрению международных стандартов в области правчеловека в национальное законодательство. Проведена масштабная конституционная реформа с ярко выраженной правозащитной направленностью, в частности в обеспечении правосудия и формировании эффективных правозащитных институтов.
Усилена роль и статус Уполномоченного по правам человека, путём принятия нового Конституционного закона «Об Уполномоченном по правам человека в Республике Казахстан». Нормами статьи 83-1 Конституции, закреплены задачи деятельности Уполномоченного, гарантии независимости и неподотчетности при осуществлении полномочий.
Уполномоченный по правам человека – должностное лицо в Республике Казахстан,избираемое Сенатом Парламента Казахстана по представлению президента Казахстана в целях обеспечения государственной гарантии защиты прав и свобод человека и гражданина, их соблюдения и уважения. Данный институт призван защищать права человека от посягательств государственных должностных лиц, обеспечивать развитие законодательства и правоприменительной практики, разрабатывать и внедрять просветительские программы.
Уполномоченный по правам человека – независимая фигура, которая не подчиняется никакому государственному органу и действует исключительно в интересах граждан. Он осуществляет свою деятельность на основании принципов законности, правовой гуманности и справедливости.
Однако существует оговорка.
Мы не подменяем высший надзорный орган, суды и органы, осуществляющие досудебное расследование.
Задача, стоящая перед Уполномоченным, одна и она определена Конституцией.
Это содействие восстановлению нарушенных прав и свобод человека и гражданина, продвижение прав и свобод человека и гражданина.
И вся работа казахстанского института Омбудсмена ориентирована на ее разрешение.
– Что представляет собой институт Омбудсмена?
– Институт Омбудсмена включает в себя непосредственно Уполномоченного по правам человека, его представителей в регионах, рабочий орган в лице Национального центра по правам человека, обеспечивающего деятельностьУполномоченного по правам человека.
При Уполномоченном функционируют консультативно-совещательные органы:
✓ Экспертный совет, состоящий из лиц, имеющих опыт работы в сфере защиты прав и свобод человека и гражданина;
✓ Координационный совет, осуществляющий координацию участников Национального превентивного механизма.
Следует отметить абсолютную независимость участников Национального превентивного механизма в своей деятельности.
Институт Омбудсмена – это не просто орган, призванный реагировать на жалобы граждан, но и важный участник процесса реформирования и модернизации всего правового механизма страны.
Работа института значительно способствует укреплению доверия граждан к государственным органам и правовой системе в целом. Уполномоченный обеспечивает контроль над законностью в действиях государственных органов, способствует повышению уровня правовой культуры и формированию правового сознания среди населения.
Взаимодействие Уполномоченного с международными организациями и партнёрами позволяет расширить горизонты правозащитной деятельности Казахстана на международной арене, делая нашу страну более открытой для конструктивного диалога и сотрудничества в сфере прав человека.
– Расскажите пожалуйста подробнее о Представителях Уполномоченного по правам человека и какие функции они выполняют?
– Задача Уполномоченного является сложной и многогранной, особенно в контексте огромной территории Республики Казахстан, где существует значительное количество населённых пунктов с различными социально-экономическими условиями.
Чтобы обеспечить эффективную работу и охват всех регионов, в структуре Уполномоченного по правам человека предусмотрены Представители,которые действуют в каждой области и городе республиканского значения.
Буквально недавно, 9 января текущего года меня назначили представителем Уполномоченного по правам человека по Акмолинской области.
Работа Представителей Уполномоченного по правам человека на местах в регионах имеет особое значение, поскольку она направлена на оперативное реагирование на нарушения прав граждан в различных уголках страны. В результате эффективного взаимодействия между центральным аппаратом и региональными представителями создаётся комплексная система защиты прав и свобод граждан на всех уровнях.
Представители выполняют следующие функции:
• Региональный мониторинг. Осуществляют мониторинг ситуации с правами человека на местах, собирают информацию о нарушениях, имеющихся в конкретной области. Важно отметить, что представители не только выявляют нарушения, но и стараются оперативно решать возникающие вопросы, в том числе с помощью медиации и переговоров.
• Принятие и передача жалоб. В каждом регионе представители являются основными контактными точками для граждан, которые хотят обратиться к Уполномоченному с жалобами. Они принимают жалобы от граждан, направляют их в центральный офис, либо, если это возможно, решают проблемы на месте, взаимодействуя с местными органами власти.
• Разработка и реализация рекомендаций на местном уровне. Представители осуществляют непосредственное влияние на решение вопросов, касающихся прав и свобод человека, в том числе через предложение местным властям рекомендаций по улучшению ситуации в регионе. Важно, что такие рекомендации могут касаться как вопросов обеспечения социальных прав граждан (например, в сфере здравоохранения или образования), так и защиты граждан от неправомерных действий правоохранительных органов.
• Профилактическая деятельность. Местные представители активно участвуют в организации мероприятий, направленных на повышение правовой грамотности граждан, а также проводят регулярные встречи с различными группами населения для разъяснения их прав и способов защиты этих прав.
– На что чаще всего жалуются граждане?Какие права больше всего нарушаются? С какими проблемами чаще всего обращаются к Уполномоченному по правам человека?
– Существует универсальный индикатор, оценивающий удовлетворенность населения уровнем защиты прав человека.
Это количество обращений.
В 2024 году значительно увеличилось количество обращений в адрес Уполномоченного по правам человека, что свидетельствует о повышении доверия граждан к правозащитному институту. Так, в офис Омбудсмена поступило 6 748 обращений, что на 11 % больше, чем 2023 году.
В рамках рассмотрения обращений 94 должностных лица привлечены к дисциплинарной ответственности, 5 – к административной. При содействии представителей Уполномоченного зарегистрировано 4 уголовных дела.
В адрес представителя Уполномоченного по правам человека по Акмолинской области в 2024 году поступило 148 обращений по вопросам медицинского обслуживания, трудового законодательства, деятельности правоохранительных органов, социальным вопросам и несогласии судебными решениями. Принято 126 граждан по различным вопросам. В ходе рассмотрения обращений в адрес уполномоченных органов направлены 14 рекомендаций, по результатам рассмотрения которых нарушения устранены.
Проведено 49 посещений подмандатных учреждений, по результатам которых в уполномоченные органы направлена 201 рекомендация.
Вместе с тем, наша задача – защита и содействие в восстановлении нарушенных фундаментальных прав человека, то есть право на жизнь, работу, право на оплату труда, образование и так далее. И есть ещё приобретённые права. Есть права, которые приобрёл человек, например, право на управление автотранспортом. Оно возникает только тогда, когда человек достигает определённого возраста и сдаёт экзамены. Этими вопросами мы не занимаемся. Для этого есть компетентные органы, деятельность которых, как я сказала выше, мы не подменяем.
Также существуют нормы, по которым Уполномоченный не может вмешиваться в определённую сферу. Это касается досудебного расследования и отправления правосудия. Статья 201 Уголовно-процессуального Кодекса Республики Казахстан устанавливает недопустимость разглашения данных досудебного расследования. Статьёй 1 Конституционного закона Республики Казахстан «О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан” установлена не допустимость какого-либо вмешательство в деятельность суда по отправлению правосудия.
Кроме того, внедрён механизм защиты прав граждан при рассмотрении публично-правовых споров, возникающих по инициативе населения. То есть, если гражданин недоволен касающимися его решениями или действиям государственных органов и организаций, уполномоченных на принятие административных актов, он вправе обжаловать в порядке Административного процедурно-процессуального кодекса Республики Казахстан.
– Как подать жалобу Представителю Уполномоченного по правам человека по Акмолинской области?
– Обращения могут подаваться через портал «e-Otinish», выбрав в поисковике Национальный центр по правам человека. А также по адресу офиса представительства: 020000, Акмолинская обл., г. Кокшетау, ул. Абая 87Б. По всем вопросам обращаться по следующим номерам телефонов: 8(7162)502512, 8(7162)524151. Жалоба направляется на имя Уполномоченного по правам человека в письменном виде заявителем или его законным представителем, на государственном или русском языках, в произвольной форме, и должна содержать сведения о фамилии, имени, отчестве и месте жительства или работы.
– В приоритете на 2025 год какие задачи вами поставлены?
– В текущем году мы продолжим работу в направлении мониторинга состояния защищённости прав человека, содействии в восстановлении нарушенных прав человека, правового просвещения.
– Гульнара Хамитовна, выражаем вам огромную благодарность за открытость к сотрудничеству и интересный диалог. Как недавно назначенному Представителю Уполномоченного по правам человека по Акмолинской области желаем вам успешной деятельности и больших результатов.
Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің Ақмола облысы бойынша өкіліДжанбековаГүлнәрХамитқызымен сұхбат.
–ГүлнарХамитқызыҚазақстандаазаматтардыңқұқықтарынқорғау бойынша қандайшараларқабылданыпжатқанынайтыпберіңізші?
– Соңғы жылдары біздің еліміз бірқатармаңызды бастамаларды іске асыру арқылы адамқұқықтары саласында белгілі бір жетістіктерге қолжеткізді.
Адам құқықтары саласындағы халықаралықстандарттарды ұлттық заңнамаға енгізу бойынша жоспарлы жұмыс жүргізілуде. Атап айтқанда, сот төрелігін қамтамасыз етуде және тиімді құқыққорғау институттарын қалыптастыруда адамқұқықтарын қорғауға бағытталған ауқымдыконституциялық реформа жүргізілді.
“Қазақстан Республикасындағы Адамқұқықтары жөніндегі уәкіл туралы” жаңаКонституциялық заңды қабылдау арқылы адамқұқықтары жөніндегі уәкілдің рөлі мен мәртебесікүшейтілді.
Конституцияның 83-1-бабының нормаларыменуәкіл қызметінің міндеттері, Тәуелсіздік кепілдігіжәне өкілеттіктерді жүзеге асыру кезіндегіесептілік бекітілді.
Адам құқықтары жөніндегі уәкіл-адам меназаматтың құқықтары мен бостандықтарынқорғаудың, олардың сақталуы мен құрметтелуініңмемлекеттік кепілдігін қамтамасыз ету мақсатындаҚазақстан президентінің ұсынуы бойыншаҚазақстан Парламентінің Сенаты сайлайтынҚазақстан Республикасындағы лауазымды адам.
Бұл институт адам құқықтарын мемлекеттіклауазымды тұлғалардың қол сұғушылықтарынанқорғауға, заңнама мен құқық қолданупрактикасының дамуын қамтамасыз етуге, ағартушылық бағдарламаларды әзірлеуге жәнеенгізуге арналған.
Адам құқықтары жөніндегі уәкіл-ешқандаймемлекеттік органға бағынбайтын және тек азаматтардың мүддесі үшін әрекет ететін тәуелсізтұлға. Ол өз қызметін заңдылық, құқықтықадамгершілік және әділеттілік принциптерінегізінде жүзеге асырады.
Алайда, ескерту бар.
Біз жоғары қадағалау органын, соттарды жәнесотқа дейінгі тергеуді жүзеге асыратын органдардыалмастырмаймыз.
Комиссардың алдында тұрған міндет бір жәнеол Конституцияда айқындалған. Бұл адамның және азаматтың бұзылған құқықтары менбостандықтарын қалпына келтіруге жәрдемдесу, адам мен азаматтың құқықтары менбостандықтарын ілгерілету.
Қазақстандық Омбудсмен институтыныңбарлық жұмысы оны шешуге бағытталған.
–Омбудсменинститутыдегенімізне?
– Омбудсмен институтына тікелей Адамқұқықтары жөніндегі уәкіл, оның өңірлердегіөкілдері, Адам құқықтары жөніндегі уәкілдіңқызметін қамтамасыз ететін адам құқықтарыжөніндегі Ұлттық Орталық тұлғасындағы жұмысорганы кіреді.
Уәкілдің жанында консультативтік-кеңесшіоргандар жұмыс істейді: Адам мен азаматтыңқұқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындажұмыс тәжірибесі бар адамдардан тұратынсараптамалық кеңес; Ұлттық алдын алу тетігініңқатысушыларын үйлестіруді жүзеге асыратынҮйлестіру кеңесі.
Ұлттық алдын алу тетігі қатысушыларының өзқызметіндегі абсолютті тәуелсіздігін атап өткенжөн.
Омбудсмен институты-бұл азаматтардыңшағымдарына жауап беруге арналған орган ғанаемес, сонымен қатар елдің бүкіл құқықтық тетігінреформалау мен жаңғырту процесінің маңыздықатысушысы.
Институттың жұмысы азаматтардыңмемлекеттік органдарға және тұтастай құқықтықжүйеге деген сенімін нығайтуға айтарлықтай ықпалетеді. Уәкіл мемлекеттік органдардың іс-әрекеттеріндегі заңдылықты бақылаудықамтамасыз етеді, құқықтық мәдениет деңгейінарттыруға және халық арасында құқықтық сананықалыптастыруға ықпал етеді.
Уәкілдің халықаралық ұйымдармен жәнесеріктестермен өзара іс-қимылы біздің еліміздіадам құқықтары саласындағы сындарлы диалог пенынтымақтастық үшін неғұрлым ашық ете отырып, Қазақстанның халықаралық аренадағы құқыққорғау қызметінің көкжиегін кеңейтуге мүмкіндікбереді.
– Уәкілдің міндеті күрделі және көп қырлыболып табылады, әсіресе, әртүрлі әлеуметтік-экономикалық жағдайлары бар елді мекендердіңедәуір саны бар Қазақстан Республикасының кеңаумағы контекстінде.
Барлық өңірлердің тиімді жұмысы менқамтылуын қамтамасыз ету үшін адам құқықтарыжөніндегі уәкілдің құрылымында әрбір облыстажәне Республикалық маңызы бар қалада әрекетететін өкілдер көзделген.
Жақында ғана, ағымдағы жылдың 9қаңтарында мені Ақмола облысы бойынша адамқұқықтары жөніндегі уәкілдің өкілі етіптағайындады. Аймақтардағы адам құқықтарыжөніндегі уәкіл өкілдерінің жұмысы ерекшемаңызға ие, өйткені ол елдің әр түкпіріндегіазаматтардың құқықтарының бұзылуына жедел денқоюға бағытталған.
Орталық аппарат пен өңірлік өкілдерарасындағы тиімді өзара іс-қимыл нәтижесіндебарлық деңгейдегі азаматтардың құқықтары менбостандықтарын қорғаудың кешенді жүйесіқұрылады.
Өкілдер келесі функцияларды орындайды:
✓ Өңірлік мониторинг. Жергілікті жерлердегіадам құқықтарының жағдайына мониторингжүргізеді, белгілі бір саладағы бұзушылықтартуралы ақпарат жинайды. Айта кету керек, өкілдербұзушылықтарды анықтап қана қоймай, туындағанмәселелерді, соның ішінде медиация менкеліссөздердің көмегімен жедел шешуге тырысады.
✓ Шағымдарды қабылдау және беру. Әраймақта өкілдер шағымдармен уәкілге жүгінгісікелетін азаматтар үшін негізгі байланыс нүктелеріболып табылады. Олар азаматтардан шағымдардықабылдайды, оларды орталық кеңсеге жібередінемесе мүмкін болса, жергілікті өзін-өзі басқаруоргандарымен өзара әрекеттесу арқылы жергіліктімәселелерді шешеді.
✓ Жергілікті деңгейде ұсыныстарды әзірлеужәне іске асыру. Өкілдер адамның құқықтары менбостандықтарына қатысты мәселелерді шешуге,оның ішінде жергілікті билікке аймақтағыжағдайды жақсарту бойынша ұсыныстар беру арқылы тікелей әсер етеді. Мұндай ұсынымдаразаматтардың әлеуметтік құқықтарын қамтамасызету (мысалы, Денсаулық сақтау немесе білім беру саласында), сондай-ақ азаматтарды құқық қорғауоргандарының заңсыз әрекеттерінен қорғаумәселелеріне де қатысты болуы маңызды.
✓ Профилактикалық қызмет. Жергілікті өкілдеразаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыруғабағытталған іс-шараларды ұйымдастыруға белсендіқатысады, сондай-ақ олардың құқықтары мен осықұқықтарды қорғау тәсілдерін түсіндіру үшінхалықтың әртүрлі топтарымен тұрақты кездесулерөткізеді.
–Азаматтарне туралы жиішағымданады?Қандайқұқықтареңкөпбұзылады?Адамқұқықтарыжөніндегіуәкілгеқандайпроблемаларжиіжүгінеді?
– Халықтың адам құқықтарын қорғау деңгейінеқанағаттануын бағалайтын әмбебап индикатор бар.
Бұл жолданымдардың саны.
2024 жылы Адам құқықтары жөніндегі уәкілгежолданымдар саны едәуір өсті, бұл азаматтардыңқұқық қорғау институтына деген сенімініңартқанын көрсетеді. Сонымен, Омбудсменкеңсесіне 6 748 жолданым келіп түсті, бұл 2023жылмен салыстырғанда 11% – ға артық.
Жолданымдарды қарау шеңберінде 94лауазымды тұлға тәртіптік жауапкершілікке, 5 -әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Уәкілетті өкілдердің көмегімен 4 қылмыстық істіркелді.
Ақмола облысы бойынша Адам құқықтарыжөніндегі уәкіл өкілінің атына 2024 жылымедициналық қызмет көрсету, еңбек заңнамасы,құқық қорғау органдарының қызметі, әлеуметтікмәселелер және сот шешімдерімен келіспеумәселелері бойынша 148 жолданым келіп түсті.
Әр түрлі мәселелер бойынша 126 азаматқабылданды. Жолданымдарды қарау барысындауәкілетті органдардың атына 14 ұсыныс жіберілді, оларды қарау нәтижелері бойынша бұзушылықтаржойылды.
Мандатты мекемелерге 49 бару өткізілді, олардың нәтижелері бойынша уәкілетті органдарға201 ұсыныс жіберілді.
Сонымен бірге, біздің міндетіміз – адамныңбұзылған іргелі құқықтарын, яғни өмір сүру,жұмыс істеу, еңбекақы төлеу, білім алу және т.б. құқықтарын қорғау және қалпына келтіруге жәрдемдесу.
Және әлі де сатып алынған құқықтар бар. Адамсатып алған құқықтар бар, мысалы, автокөліктібасқару құқығы. Бұл адам белгілі бір жасқажеткенде және емтихан тапсырған кезде ғана пайдаболады.
Біз бұл мәселелермен айналыспаймыз. Ол үшінқұзыретті органдар бар, олардың қызметінжоғарыда айтқанымдай, біз алмастырмаймыз.
Сондай-ақ, комиссар белгілі бір салаға араласаалмайтын нормалар бар. Бұл сотқа дейінгі тергеумен сот төрелігін жүзеге асыруға қатысты.Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестіккодексінің 201-бабы сотқа дейінгі тергеп-тексерудеректерін жария етуге жол бермеуді белгілейді.”Қазақстан Республикасы сот жүйесі жәнесудьяларының мәртебесі туралы” ҚазақстанРеспубликасы Конституциялық заңының 1-бабындасот төрелігін іске асыру жөніндегі соттыңқызметіне қандай да бір араласуға жолберілмейтіндігі белгіленген.
Бұдан басқа, халықтың бастамасы бойыншатуындайтын жария-құқықтық дауларды қараукезінде азаматтардың құқықтарын қорғау тетігіенгізілді.
Яғни, егер азамат өзінің шешімдеріне немесеәкімшілік актілерді қабылдауға уәкілеттімемлекеттік органдар мен ұйымдардыңәрекеттеріне наразы болса, ол ҚазақстанРеспубликасының Әкімшілік рәсімдік-процестіккодексінің тәртібімен шағымдануға құқылы.
–Ақмолаоблысы бойынша Адамқұқықтарыжөніндегіуәкілдіңөкілінешағымдықалайберугеболады?
– Жолданымдарды іздеу жүйесінде Адамқұқықтары жөніндегі ұлттық орталықты таңдауарқылы “e-Otinish” порталы арқылы беруге болады.
Сондай-ақ өкілдік кеңсесінің мекенжайы:020000, Ақмола облысы, Көкшетау қаласы, Абайкөшесі 87Б. Барлық сұрақтар бойынша келесітелефон нөмірлері бойынша хабарласуға болады:8(7162)502512, 8(7162)524151. Шағым адамқұқықтары жөніндегі уәкілдің атына жазбаша түрдеөтініш берушімен немесе оның заңды өкілімен,мемлекеттік немесе орыс тілдерінде еркін нысандажіберіледі және тегі, аты, әкесінің аты жәнетұрғылықты немесе жұмыс орны туралымәліметтерді қамтуға тиіс.
– Биыл біз адам құқықтарының қорғалужағдайына мониторинг жүргізу, бұзылған адамқұқықтарын қалпына келтіруге жәрдемдесу,құқықтық ағарту бағытында жұмыстыжалғастырамыз.
–ГүлнарХамитқызы,сіздергеынтымақтастыққаашықтықпенқызықтыдиалогүшінзоралғысымыздыбілдіреміз.Ақмолаоблысы бойынша адамқұқықтарыжөніндегіуәкілдіңжаңадантағайындалғанөкіліретіндесіздергетабыстықызметпенүлкеннәтижелертілейміз.
Защита прав женщин в Казахстане и расширение их возможностей
В последние годы наша страна достигла определённых успехов в области прав человека путём реализации ряда важных инициатив.
Казахстан является участником ключевых международных соглашений и документов, направленных на защиту прав женщин и расширение их возможностей.
Среди них – Пекинская платформа действий по улучшению положения женщин, Конвенция ООН о ликвидации всех форм дискриминации в отношении женщин, а также Конвенции о политических правах женщин и равном вознаграждении труда мужчин и женщин. Эти документы подчёркивают приверженность страны принципам гендерного равенства.
7 июня 2024 года Казахстан впервые был представлен в составе Комитета CEDAW (в переводе – Комитет по ликвидации дискриминации в отношении женщин), который занимается вопросами ликвидации дискриминации в отношении женщин. Это стало важным шагом для Центральной Азии в международных правозащитных процессах.
Для достижения целей устойчивого развития ООН Казахстан на законодательном уровне обеспечивает равенство прав мужчин и женщин. С 16 июня 2024 года вступил в силу закон, направленный на усиление защиты женщин и детей. В нем предусмотрены более строгие меры ответственности за насилие и меры по укреплению института семьи.
Правительство также утвердило план действий по продвижению гендерного равенства на 2024–2027 годы.
В Уголовно-процессуальный кодекс внесены изменения, позволяющие пострадавшим получать специальные социальные услуги и компенсации.
В полиции были созданы специальные следственные группы по расследованию дел в отношении женщин и детей, в которых задействовано более 260 женщин-следователей.
Кризисные центры по всей стране предоставляют поддержку жертвам бытового насилия. В 2024 году в такие центры обратились 5,5 тысячи женщин, из них 3,7 тысячи – с детьми.
Институтом Уполномоченного подготовлен специальный доклад о противодействии семейно-бытовому насилию. В нем анализируется ситуация в стране, международный опыт и национальные меры борьбы с этим явлением. Доклад содержит рекомендации для государственных органов, направленные на устранение гендерной дискриминации и развитие культуры равенства.Некоторые рекомендации уже реализованы: усилена ответственность за семейно-бытовое насилие, ведется работа по профилактике преступлений и реабилитации пострадавших.
В 2024 году число обращений по вопросам нарушения прав женщин увеличилось почти в два раза по сравнению с предыдущим годом. Чаще всего они касаются насилия в семье, имущественных споров и алиментных обязательств.
Государственные органы совместно с институтами гражданского общества продолжают работу по формированию культуры гендерного равенства, преодолению стереотипов и созданию безопасной среды для женщин и девочек в Казахстане.
Соңғы жылдары біздің еліміз бірқатар маңыздыбастамаларды жүзеге асыру арқылы адамқұқықтары саласында белгілі бір жетістіктергежетті.
Қазақстан әйелдердің құқықтарын қорғауғажәне олардың мүмкіндіктерін кеңейтугебағытталған негізгі халықаралық келісімдер менқұжаттардың қатысушысы болып табылады.
Олардың ішінде әйелдердің жағдайын жақсартужөніндегі Бейжің іс-қимыл платформасы, әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлықнысандарын жою туралы БҰҰ Конвенциясы,сондай-ақ әйелдердің саяси құқықтары және ерлермен әйелдердің еңбегіне тең сыйақы туралы конвенция бар. Бұл құжаттар елдің гендерлік теңдікқағидаттарына берілгендігін көрсетеді.
2024 жылғы 7 маусымда Қазақстан алғаш ретәйелдерге қатысты кемсітушілікті жоюмәселелерімен айналысатын CEDAW комитетінің(аудармада – әйелдерге қатысты кемсітушіліктіжою комитеті) құрамында ұсынылды. Бұл ОрталықАзия үшін халықаралық құқық қорғаупроцестеріндегі маңызды қадам болды.
БҰҰ-ның орнықты даму мақсаттарына қол жеткізу үшін Қазақстан заңнамалық деңгейде ерлермен әйелдер құқықтарының теңдігін қамтамасызетеді. 2024 жылдың 16 маусымынан бастап әйелдермен балаларды қорғауды күшейтуге бағытталғанзаң күшіне енді. Онда зорлық-зомбылық үшінжауапкершіліктің қатаң шаралары және отбасыинститутын нығайту шаралары қарастырылған.
Үкімет сондай-ақ 2024-2027 жылдарға арналғангендерлік теңдікті ілгерілету жөніндегі іс-қимылжоспарын бекітті.
Қылмыстық-процестік кодексіне зардапшеккендерге арнаулы әлеуметтік қызметтер менөтемақы алуға мүмкіндік беретін өзгерістеренгізілді.
Полицияда әйелдер мен балаларға қатыстыістерді тергеу бойынша арнайы тергеу топтарықұрылды, оларға 260-тан астам әйел тергеушітартылды.
Елдегі дағдарыс орталықтары тұрмыстықзорлық-зомбылық құрбандарына қолдау көрсетеді.2024 жылы мұндай орталықтарға 5,5 мың әйелжүгінген, оның 3,7 мың – балаларымен бірге қамтиды.
Уәкіл институты отбасылық-тұрмыстықзорлық-зомбылыққа қарсы іс-қимыл туралы арнайыбаяндама дайындады. Ол елдегі жағдайды,халықаралық тәжірибені және осы мәселеменкүресудің ұлттық шараларын талдайды.Баяндамада гендерлік кемсітушілікті жоюға жәнетеңдік мәдениетін дамытуға бағытталғанмемлекеттік органдарға арналған ұсынымдар бар.Кейбір ұсыныстар қазірдің өзінде жүзеге асырылды: отбасылық-тұрмыстықзорлық-зомбылық үшін жауапкершілік күшейтілді, қылмыстың алдын алу және зардап шеккендердіоңалту жұмыстары жүргізілуде.
2024 жылы әйелдер құқығын бұзу мәселелерібойынша жолданымдар саны өткен жылменсалыстырғанда екі есеге жуық өсті. Көбінесе оларотбасындағы зорлық-зомбылыққа, мүліктікдауларға және алимент міндеттемелеріне қатысты.
Мемлекеттік органдар азаматтық қоғаминституттарымен бірлесіп гендерлік теңдікмәдениетін қалыптастыру, стереотиптерді еңсеружәне Қазақстанда әйелдер мен қыздар үшінқауіпсіз орта құру жөніндегі жұмыстыжалғастыруда.
